Τρίτη 18 Ιουνίου 2019

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝ.ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 18/6/2019

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019  -  ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ  ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)
ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση.
Α1. Η ισταμίνη προκαλεί:  α. μείωση της διαπερατότητας των αγγείων   β. σύσπαση των λείων μυϊκών ινών  γ. αναστολή της εκκριτικής δραστηριότητας των βλεννογόνων αδένων  δ. κανένα από τα παραπάνω. Μονάδες 5
Α2. Τα βακτήρια δεν διαθέτουν:  α. πλασμίδια  β. ριβοσώματα  γ. μεμβρανώδη οργανίδια  δ. κυτταρικό τοίχωμα.
Μονάδες 5
Α3. Τα νιτροποιητικά βακτήρια μετατρέπουν:   α. το ατμοσφαιρικό άζωτο σε νιτρικά ιόντα   β. το ατμοσφαιρικό άζωτο σε αμμωνία  γ. τα νιτρικά ιόντα σε μοριακό άζωτο   δ. την αμμωνία σε νιτρικά ιόντα.
Μονάδες 5
Α4. Με τον όρο ποικιλότητα εννοούμε:  α. τα διαφορετικά είδη οργανισμών που υπάρχουν σ’ ένα οικοσύστημα  β. τους οργανισμούς των οικοσυστημάτων που δεν φωτοσυνθέτουν  γ. τους οργανισμούς ενός οικοσυστήματος που ανήκουν στο ίδιο είδος  δ. τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων ενός οικοσυστήματος.  Μονάδες 5
Α5. Τα μονοτρήματα είναι θηλαστικά που:  α. είναι πρόγονοι των καγκουρώ  β. διαθέτουν πλακούντα  γ. γεννούν αυγά  δ. γεννούν μικρά. 
Μονάδες 5
 
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΘΕΜΑ Β 
Β1. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τη σωστή αντιστοιχία καθενός όρου της Στήλης I με ένα μόνο όρο της Στήλης II (περισσεύει ένας όρος στη στήλη IΙ):   
 Στήλη Ι  Στήλη ΙΙ α. Λιπαρά οξέα 1. Ανταγωνίζονται τους παθογόνους μικροοργανισμούς και εμποδίζουν την εγκατάστασή τους στην επιφάνεια του δέρματος β. Ιντερφερόνες 2. Προκαλούν τοπικό οίδημα γ. Μη παθογόνοι μικροοργανισμοί  3. Παγίδευση και απομάκρυνση των μικροοργανισμών δ. Βλεφαριδοφόρο επιθήλιο 4. Πλέγμα πρωτεϊνικής σύστασης ε. Βλεννογόνος στομάχου 5. Διασπά το κυτταρικό τοίχωμα των βακτηρίων στ. Κεράτινη στιβάδα 6. Καταστρέφει τα περισσότερα μικρόβια που εισέρχονται με την τροφή ζ. Λυσοζύμη 7. Φραγμός στην είσοδο του μικροβίου η. Ινώδες 8. Παράγονται από κύτταρα προσβεβλημένα από ιό   9. Δυσμενές χημικό περιβάλλον για τα μικρόβια. 
Μονάδες 8 
Β2. Σύμφωνα με τη σύγχρονη σύνθεση για την εξέλιξη, να αναφέρετε τους παράγοντες που διαμορφώνουν την εξελικτική πορεία.  Μονάδες 3 
Β3. Να περιγράψετε τις τέσσερις βασικές παρατηρήσεις στις οποίες βασίζεται η θεωρία της φυσικής επιλογής. Μονάδες 8
Β4. Ο παρακάτω πίνακας απεικονίζει παθογόνα πρωτόζωα, τον τρόπο μετάδοσης και την παθογόνο δράση τους / ασθένεια. Να μεταφέρετε τον πίνακα στο τετράδιό σας και να συμπληρώσετε τα κενά. 
Παθογόνα πρωτόζωα Τρόπος μετάδοσης Παθογόνος δράση / ασθένεια Πλασμώδιο    Μύγα τσε-τσε    Προσβάλλει πνεύμονες, ήπαρ, σπλήνα και προκαλεί αποβολές στις εγκύους 
Μονάδες 6 
 
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΘΕΜΑ Γ 
Η Εικόνα 1 αναπαριστά ένα υδάτινο οικοσύστημα που περιλαμβάνει ένα ποτάμι το οποίο καταλήγει σε λίμνη. Γύρω από το οικοσύστημα αυτό υπάρχουν καλλιεργούμενοι αγροί στους οποίους χρησιμοποιούνται λιπάσματα και μη βιοδιασπώμενα εντομοκτόνα (π.χ. DDT). Επιπλέον, στη λίμνη καταλήγουν τα αστικά λύματα μιας παρακείμενης πόλης χωρίς προηγούμενη επεξεργασία.  Ένα πρωί, οι κάτοικοι της πόλης παρατήρησαν μεγάλο αριθμό νεκρών ψαριών στην επιφάνεια της λίμνης.             
Εικόνα 1 
Γ1.  Ποιο φαινόμενο σχετίζεται με τη μαζική θανάτωση των ψαριών; (μονάδες 2) Περιγράψτε τα στάδια που οδήγησαν στη θανάτωση των ψαριών. (μονάδες 8) Μονάδες 10 
Γ2. Τοξικολογική εξέταση στους ιστούς πουλιών που τρέφονται με τα ψάρια της λίμνης, υπέδειξε συγκέντρωση DDT ίση με 103mg/kg.   Με δεδομένο ότι η τροφική αλυσίδα της λίμνης περιλαμβάνει φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, ψάρια και πουλιά, η συγκέντρωση του DDT στους ιστούς των υπόλοιπων οργανισμών της τροφικής αλυσίδας αναμένετε να είναι υψηλότερη, χαμηλότερη ή ίση; (μονάδες 2) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 7)  Μονάδες 9 
Γ3. Μετά τη μαζική θανάτωση των ψαριών οι αγρότες της περιοχής αποφάσισαν να εφαρμόσουν δύο οικολογικούς τρόπους εμπλουτισμού του εδάφους με άζωτο. Να αναφέρετε τους δύο αυτούς τρόπους (μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 4) Μονάδες 6 
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΘΕΜΑ Δ Δ1. Στο Σχήμα 1 παρουσιάζεται η συγκέντρωση αντισωμάτων στον οργανισμό του Δομήνικου (καμπύλη Α) και της Γαλάτειας (καμπύλη Β). Και στους δύο η ανοσία έναντι του αντιγόνου προκλήθηκε με τεχνητό τρόπο. Ποιος τύπος ανοσίας αντιστοιχεί στην καμπύλη Α και ποιος στην καμπύλη Β; (μονάδες 2) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 8) Μονάδες 10 Σχήμα 1
Δ2. Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, ο Δομήνικος και η Γαλάτεια μολύνονται από το ίδιο αντιγόνο του ερωτήματος Δ1. Επιλέξτε ποια από τις δύο ακόλουθες καμπύλες (I και II του Σχήματος 2) αντιστοιχεί στην ανοσολογική απόκριση του καθενός. (μονάδες 2) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 7) Μονάδες 9 Σχήμα 2
Δ3. Νεαρό άτομο είχε σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις. Μετά από 2 ημέρες μεταβαίνει στο νοσοκομείο για έλεγχο μόλυνσης από τον ιό HIV. Μπορεί η διάγνωση της νόσου να βασιστεί στην ανίχνευση αντισωμάτων έναντι του ιού; (μονάδες 2) Αιτιολογήστε την απάντησή σας. (μονάδες 4) Μονάδες 6

                                                          ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ


Γενικής Παιδείας:
Τα θέματα γενικής παιδείας ήταν σε γενικές γραμμές  βατά σε μαθητές  που είχαν προετοιμαστεί επαρκώς και κάλυπταν ένα μεγάλο εύρος της ύλης.
Πιο συγκεκριμένα, τα 2 πρώτα θέματα κλασσικά. Δεν δυσκόλεψαν τους προετοιμασμένους υποψηφίους.

Τα θέματα Γ και Δ απαιτούσαν κριτικό πνεύμα, εφόσον οι απαντήσεις έπρεπε να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες των εκφωνήσεων. Ωστόσο, οι μαθητές που διάβασαν μεθοδικά και κατανόησαν την ύλη, δεν συνάντησαν ιδιαίτερες δυσκολίες.





ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ ́ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΡΙΤΗ 18 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)

ΘΕΜΑ Α
Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς
προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη
φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση.
Α1. Δύο φυσιολογικά αυτοσωμικά ομόλογα χρωμοσώματα:
α. παρουσιάζουν διαφορετικές αλληλουχίες DNA
β. έχουν το κεντρομερίδιό τους σε διαφορετικές θέσεις
γ. έχουν διαφορετικό μέγεθος
δ. ελέγχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Μονάδες 5

Α2. Ένα φυτό καλαμποκιού ποικιλίας Bt περιέχει γονίδια από:
α. δύο διαφορετικά είδη οργανισμών
β. τρία διαφορετικά είδη οργανισμών
γ. τέσσερα διαφορετικά είδη οργανισμών
δ. ένα είδος οργανισμού.

Μονάδες 5
Α3. Από τις παρακάτω τριάδες νουκλεοτιδίων δεν αποτελεί φυσιολογικά
αντικωδικόνιο το:
α. 5'GUA3'
β. 5'UAC3'
γ. 5'UUA3'
δ. 5'ACU3'.

Μονάδες 5
Α4. Κατά τη σύνθεση μιας πολυπεπτιδικής αλυσίδας το ριβόσωμα μετακινείται
από:
α. το αμινικό άκρο προς το καρβοξυλικό άκρο του mRNA
β. το καρβοξυλικό άκρο προς το αμινικό άκρο του mRNA
γ. το 5' προς το 3' άκρο του mRNA
δ. το 3' προς το 5' άκρο του mRNA.

Μονάδες 5

ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

Α5. Εμβολιασμός είναι η προσθήκη:
α. θρεπτικών συστατικών σε μία καλλιέργεια
β. μικρής ποσότητας κυττάρων στο θρεπτικό υλικό
γ. αντιβιοτικών στην καλλιέργεια
δ. άγαρ στο θρεπτικό υλικό.

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Β
Β1. Να αντιστοιχίσετε κάθε πρωτεΐνη της στήλης Ι με την ασθένεια της
στήλης ΙΙ με την οποία σχετίζεται.(Στη στήλη ΙΙ περισσεύει μία επιλογή)

Στήλη Ι Στήλη ΙΙ

1. α1-αντιθρυψίνη α. Ανοσολογική ανεπάρκεια
2. Πρωτεΐνη επιθηλιακών
κυττάρων πνευμόνων

β. Διαβήτης
3. Απαμινάση της αδενοσίνης γ. β-θαλασσαιμία
4. Παράγοντας IX δ. Αλφισμός
5. Ινσουλίνη ε. Αιμορροφιλία Β
6. Μελανίνη στ. Κυστική ίνωση
ζ. Εμφύσημα

Μονάδες 6
Β2. Έχετε στη διάθεσή σας τα τρία μόρια DNA της Εικόνας 1, όλα τα είδη
δεοξυριβονουκλεοτιδίων στην κατάλληλη ποσότητα και DNA πολυμεράση.
Σε ποιο/ποια από τα μόρια της Εικόνας 1 θα γίνει σύνθεση DNA και σε
ποιο/ποια δεν θα γίνει; (μονάδες 3) Να αιτιολογήσετε με συντομία την
απάντησή σας. (μονάδες 3)

Εικόνα 1

Μονάδες 6

ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

Β3. Στην Εικόνα 2 παρουσιάζεται ο καρυότυπος ενός ανθρώπου.

Εικόνα 2
α. Ποιο είναι το φύλο του ατόμου; (μονάδα 1)
β. Να προσδιορίσετε τη χρωμοσωμική ανωμαλία που φέρει το άτομο.
(μονάδα 1)
γ. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ατόμου με αυτή τη χρωμοσωμική
ανωμαλία; (μονάδες 2)
δ. Πόσα μόρια DNA απεικονίζονται στην Εικόνα 2; (μονάδες 3)

Μονάδες 7

Β4. Ποιος είναι ο στόχος της γονιδιακής θεραπείας ; (μονάδες 2) Ποιές είναι οι
απαραίτητες προϋποθέσεις για την εφαρμογή της ; (μονάδες 4)

Μονάδες 6

ΘΕΜΑ Γ
Σε ένα είδος εντόμου το σώμα του μπορεί να έχει έναν από τους εξής
χρωματισμούς: κίτρινο χρώμα, άσπρο χρώμα και μαύρο χρώμα. Στο ίδιο έντομο
ένα γονίδιο είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση της πρωτεΐνης Α, ενώ το
μεταλλαγμένο αλληλόμορφό του δεν συνθέτει την πρωτεΐνη αυτή.
Διασταυρώνονται θηλυκά άτομα με κίτρινο χρώμα σώματος που παράγουν την
πρωτεΐνη Α, με αρσενικά άτομα με μαύρο χρώμα σώμα τος που παράγουν την
πρωτεΐνη Α και γεννήθηκαν οι εξής απόγονοι:

ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

80 θηλυκά άτομα με κίτρινο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α
40 θηλυκά άτομα με μαύρο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α
40 θηλυκά άτομα με άσπρο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α
40 αρσενικά άτομα με κίτρινο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α
20 αρσενικά άτομα με μαύρο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α και
20 αρσενικά άτομα με άσπρο χρώμα σώματος που παράγουν την πρωτεΐνη Α.
Γ1. Να βρείτε τον τρόπο κληρονόμησης των δύο χαρακτήρων (μονάδες 2) και
να αιτιολογήσετε την απάντησή σας (μονάδες 6). Να γράψετε τους
γονότυπους των γονέων (μονάδες 4).

Μονάδες 12
Δίνεται ότι για τα παραπάνω χαρακτηριστικά ισχύει ο 2ος νόμος του Mendel.
Δεν απαιτείται η διατύπωση των νόμων του Mendel.
Γ2. Ένα άλλο χαρακτηριστικό στο έντομο αυτό είναι το μήκος των κεραιών. Το
αλληλόμορφο που ελέγχει το μεγάλο μήκος κεραιών είναι επικρατές , ενώ
αυτό που ελέγχει το μικρό μήκος είναι υπολειπόμενο. Διαθέτουμε δύο
αμιγείς πληθυσμούς, ο ένας με μεγάλες κεραίες και ο άλλος με μικρές
κεραίες.
Πώς θα διαπιστώσετε αν το γονίδιο είναι αυτοσωμικό ή φυλοσύνδετο,
πραγματοποιώντας την κατάλληλη ή τις κατάλληλες διασταυρώσεις;

Μονάδες 6
Γ3. Προκειμένου να μελετήσουμε το γονίδιο που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη Α,
το κλωνοποιούμε σε κατάλληλο πλασμίδιο φορέα (Εικόνα 3) που φέρει την
αλληλουχία του οπερονίου της λακτόζης. Το γονίδιο εισάγεται στο σημείο
που κόβει η περιοριστική ενδονουκλεάση Ε1. Για τον μετασχηματισμό
χρησιμοποιούμε ως βακτήρια ξενιστές στελέχη E.coli στα οποία δεν
λειτουργεί το οπερόνιο της λακτόζης και είναι ευαίσθητα στην αμπικιλίνη.

Εικόνα 3

Μετά τη διαδικασία του μετασχηματισμού, τα βακτήρια μεταφέρονται σε
στερεό θρεπτικό υλικό με γλυκόζη ως πηγή άνθρακα και αντιβιοτικό

ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

αμπικιλίνη (καλλιέργεια Α, Εικόνα 4). Στη συνέχεια μεταφέρουμε δείγματα
από όλες τις αριθμημένες αποικίες σε νέο στερεό θρεπτικό μέσο που
περιέχει λακτόζη και αμπικιλίνη, οπότε αναπτύσσεται η καλλιέργεια Β
(Εικόνα 4).

Εικόνα 4

Να αναφέρετε τα είδη των βακτηρίων που αναπτύσσονται στις δύο
παραπάνω καλλιέργειες Α και Β (μονάδες 3). Να αιτιολογήσετε την
απάντησή σας (μονάδες 4).

Μονάδες 7

ΘΕΜΑ Δ
Μία μετάλλαξη αντικατάστασης βάσης σε ένα γονίδιο που κωδικοποιεί μία
πρωτεΐνη οδηγεί σε ασθένεια που εκδηλώνεται κατά την εφηβεία. Η μετάλλαξη
αυτή τροποποιεί την αλληλουχία του φυσιολογικού γονιδίου με αποτέλεσμα το
μεταλλαγμένο αλληλόμορφο να κόβεται από την περιοριστική ενδονουκλεάση
EcoRI στο σημείο αυτό. Προκειμένου το ζευγάρι που απεικονίζεται στο
γενεαλογικό δέντρο της Εικόνας 5, να διαπιστώσει αν τα παιδιά του θα
εμφανίσουν την ασθένεια στην εφηβεία, αναζήτησε γενετική συμβουλή και τους
προτάθηκε να κάνουν στα παιδιά τους γενετικό έλεγχο.

Εικόνα 5

Στον έλεγχο αυτό λαμβάνεται DNA από δείγμα σάλιου. Τμήματα DNA μήκους
1000 ζευγών βάσεων (ζ.β.) που περιέχουν το σημείο της μετάλλαξης,

ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ

πολλαπλασιάζονται επιλεκτικά με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR).
Στα μόρια DNA που προκύπτουν επιδρούμε με EcoRI. Tα αποτελέσματα που
λαμβάνονται έχουν ως εξής:
Άτομο ΙΙ1 : τμήματα DNA μήκους 600 ζ.β. και τμήματα DNA μήκους 400 ζ.β.
Άτομο ΙΙ2 : μόνο τμήματα DNA μήκους 1000 ζ.β.
Δ1. Να διερευνήσετε τον τύπο κληρονομικότητας της ασθένειας και να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας. Να μη ληφθεί υπόψη η περίπτωση
φυλοσύνδετης επικρατούς κληρονομικότητας.

Μονάδες 9
Δ2. Να γράψετε τους γονότυπους των παιδιών της οικογένειας (μονάδες 2) και
να αναφέρετε ποιο/ποια παιδί/παιδιά θα εμφανίσει/εμφανίσουν τα
συμπτώματα της ασθένειας. (μονάδες 2)

Μονάδες 4
Δ3. Αν οι γονείς υποβληθούν στον ίδιο γενετικό έλεγχο, να γράψετε το
αναμενόμενο μήκος των τμημάτων DNA που θα προκύψουν για κάθε γονέα.
Μονάδες 4
Δ4. Δίνεται το τμήμα της αλληλουχίας της κωδικής αλυσίδας του φυσιολογικού
αλληλόμορφου του γονιδίου στο οποίο περιλαμβάνονται το κωδικόνιο
έναρξης της μετάφρασης και το σημείο της μετάλλαξης.
...CGAACGATGCCAGTCTCAATTCACGGA...

α. Να γράψετε την αλληλουχία του αντίστοιχου τμήματος της κωδικής
αλυσίδας του μεταλλαγμένου αλληλόμορφου.

Μονάδες 2
β. Ποια είναι η επίπτωση της μετάλλαξης στη δομή και στη λειτουργικότητα
της παραγόμενης πρωτεΐνης;

Μονάδες 6

                                                  ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Ομάδα Προσανατολισμού:
Τα φετινά θέματα κάλυπταν σημαντικό εύρος της εξεταστέας ύλης, ήταν κλιμακούμενης δυσκολίας και βατά για έναν καλά προετοιμασμένο μαθητή. Η επεξεργασία των απαντήσεων, απαιτούσε ουσιαστική γνώση των βιολογικών εννοιών, φαινομένων και μηχανισμών, κριτικό πνεύμα και συνδυαστική ικανότητα. Δεν στηριζόταν στην στείρα αποστήθιση της ύλης.
Πιο συγκεκριμένα, τα 2 πρώτα θέματα είναι διατυπωμένα με απόλυτη σαφήνεια και βατά. Δεν θα έπρεπε να προβληματίσουν του υποψηφίους.
Το θέμα Γ σε γενικές γραμμές απαιτητικό, χωρίς  όμως να δυσκολέψει ιδιαίτερα τους καλά προετοιμασμένους μαθητές.
Το θέμα Δ προϋποθέτει καλή προετοιμασία ασκήσεων και εφαρμογών, δεδομένου ότι η γνώση της θεωρίας δεν επαρκούσε για να προσεγγιστεί άριστα το θέμα.

Σε γενικές γραμμές, παρόμοια ή και τα ίδια θέματα δουλεύτηκαν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, οπότε δεν προβλημάτισαν ιδιαίτερα τους μαθητές μας.

                                                                           Παπαγιαννάκη Ελένη
                                                                     Βιολόγος φροντιστηρίου Θεωρητικό


Παρασκευή 14 Ιουνίου 2019

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΧΗΜΕΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 14/6/2019

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)
 ΘΕΜΑ Α Για τις προτάσεις Α1 έως και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή επιλογή. Α1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις δεν αντιδρά με μεταλλικό Na; α. β. γ. δ. Μονάδες 5 Α2. Η χημική αντίδραση N2(g) + O2(g) 2NO(g) είν ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ Α5. Από τις ακόλουθες ηλεκτρονιακές δομές για το άτομο του 8O ποιά αντιστοιχεί στη θεμελιώδη κατάσταση; 1s 2s 2p α. β. γ. δ. Μονάδες 5
ΘΕΜΑ Β Β1. Η ασπιρίνη είναι ασθενές οργανικό οξύ το οποίο, όταν βρεθεί στο υδατικό περιβάλλον του γαστρεντερικού σωλήνα, ιοντίζεται. α. Να γραφεί η χημική αντίδραση ιοντισμού της ασπιρίνης. (μονάδα 1) β. Η ασπιρίνη απορροφάται ευκολότερα στη μη ιοντική της μορφή. Να εξηγήσετε πού θα απορροφηθεί περισσότερο: στο στομάχι, όπου το pH=1,5 ή στο λεπτό έντερο, όπου το pH=8; (μονάδες 4) Μονάδες 5
Β2. Φέτος εορτάζονται τα 150 έτη από την επινόηση του Περιοδικού Πίνακα. Η γνώση της ηλεκτρονιακής δομής των στοιχείων που απαρτίζουν τον Περιοδικό Πίνακα βοηθά να αντιληφθούμε και τις ιδιότητές τους όπως τις ενέργειες ιοντισμού τους. α. Γράψτε την εξίσωση του 1ου ιοντισμού του βορίου ( 10 5Β ) και την εξίσωση του 2 ου ιοντισμού του άνθρακα ( 12 6C ). (μονάδες 2) β. Η ενέργεια 1ου ιοντισμού του βορίου είναι 800,6 kJ/mol. Η ενέργεια του 2ου ιοντισμού του άνθρακα είναι 2352,6 kJ/mol. Η μεγάλη αυτή διαφορά μεταξύ των ενεργειών ιοντισμού μπορεί να αποδοθεί: 1. Στην ατομική ακτίνα των ατόμων. 2. Στο φορτίο των πυρήνων. 3. Στον αριθμό των ενδιαμέσων ηλεκτρονίων. Ποιος συνδυασμός των ανωτέρω παραγόντων ερμηνεύει την παρατηρούμενη διαφορά: i. 1 και 2 ii. 2 και 3 iii. 1 και 3 iv. 1 και 2 και 3 (μονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3) Μονάδες 6
 Β3. Στην καμπύλη Χ του ακόλουθου γραφήματος παριστάνεται ο όγκος του οξυγόνου (Ο2), ο οποίος εκλύεται κατά τη διάρκεια της καταλυτικής αποσύνθεσης διαλύματος υπεροξειδίου του υδρογόνου 1 Μ σε συνάρτηση με τον χρόνο. Η αντίδραση είναι: 2Η2Ο2(aq) καταλύτης Ο2(g) + 2Η2Ο(ℓ) Να εξηγήσετε με ποια από τις παρακάτω μεταβολές παράγεται η καμπύλη Υ. 1. Προσθήκη Η2Ο. 2. Προσθήκη διαλύματος Η2Ο2 0,1Μ. 3. Χρήση διαφορετικού καταλύτη (καταλύτης ii) 4. Ελάττωση της θερμοκρασίας. Μονάδες 6
Β4. Δίνεται η ισορροπία: PbO(s) + CO(g) Pb(ℓ) + CO2(g) (1) α. Σε ένα δοχείο σταθερού όγκου εισάγονται 1mol PbO(s) και 1mol CO(g). Σε ένα δεύτερο δοχείο ίδιου όγκου εισάγονται 1mol Pb(ℓ) και 1mol CO2(g). Τα δύο δοχεία θερμαίνονται σε κατάλληλη θερμοκρασία θ και αποκαθίσταται η ισορροπία (1). Να συγκριθούν οι ποσότητες του CO(g) στα δύο δοχεία. (μονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3) β. Ένα ισότοπο του 8O είναι το 18 8O . Το ισότοπο 18 8O μπορεί να συμβολιστεί ως *O . Στο εργαστήριο είναι εφικτό να γνωρίζουμε αν ένα μόριο φέρει το ισότοπο αυτό. Σε ένα από τα παραπάνω δοχεία (υποερώτημα Β4α), στο οποίο έχει αποκατασταθεί η ισορροπία (1) εισάγεται μικρή ποσότητα Pb*O(s). Μετά την πάροδο κάποιου χρονικού διαστήματος σε ποια/ποιες ουσίες του μείγματος της ισορροπίας θα ανιχνευτεί το ισότοπο *O ; (μονάδα 1) Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3) Μονάδες 8 καταλύτης i
 ΘEΜΑ Γ Γ1. Οι φερομόνες είναι ουσίες οι οποίες παράγονται από έντομα συνήθως θηλυκού γένους και είναι υπεύθυνες για την αναπαραγωγή τους. Στο παρακάτω διάγραμμα εμφανίζονται αντιδράσεις που δίνει η φερομόνη Α. α. Να προσδιορίσετε τα αντιδραστήρια α, β και τους συντακτικούς τύπους των ενώσεων Δ, Ε, Ζ, Λ, Θ. (μονάδες 7) β. Ποια από τις ενώσεις Β και Θ αντιδρά με το φελίγγειο υγρό; (μονάδα 1) Να γράψετε τη χημική εξίσωση της αντίδρασης. (μονάδες 2) γ. Ποιο αντιδραστήριο πρέπει να χρησιμοποιήσουμε για να λάβουμε την ένωση Α από την ένωση Β; (μονάδα 1) δ. Να γράψετε τη χημική εξίσωση της οξείδωσης της ένωσης Γ με διάλυμα K2Cr2O7 παρουσία H2SO4. (μονάδες 2) Μονάδες 13 Γ2. Το γαλακτικό οξύ (Γ.Ο.) με τον ακόλουθο συντακτικό τύπο απαντά σε πολλά τρόφιμα. Η %w/w περιεκτικότητα σε γαλακτικό οξύ είναι ένας δείκτης ποιότητας των τροφίμων. Από ένα γιαούρτι λαμβάνουμε δείγμα 10 g, τα οποία διαλύονται σε νερό, οπότε σχηματίζεται διάλυμα όγκου 30 ml (διάλυμα Δ1). Στη συνέχεια ογκομετρούμε το Δ1 με πρότυπο διάλυμα NaOH 0,05 Μ. Για το τελικό σημείο απαιτήθηκαν 20 ml προτύπου διαλύματος.  α. Να υπολογίσετε το pH στο τελικό σημείο της ογκομέτρησης (το οποίο θεωρούμε και ως ισοδύναμο σημείο). (μονάδες 2) β. Να υπολογιστεί η %w/w περιεκτικότητα του γιαουρτιού σε γαλακτικό οξύ. (μονάδες 3) Δίνονται: Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16. Ka(Γ.Ο.) = 2·10-4 , Kw = 10-14 στους 25oC. Tα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. Μονάδες 5 Γ3. Μείγμα που αποτελείται από τα άλατα νατρίου του γαλακτικού οξέος (δομή Ι) και του οξαλικού οξέος (δομή ΙΙ) αντιδρά πλήρως με 500 ml διαλύματος HCℓ 1 Μ. Τα προϊόντα των αντιδράσεων αποχρωματίζουν πλήρως 300 ml διαλύματος KMnO4 0,4 M παρουσία H2SO4. Να υπολογίσετε τη σύσταση του μείγματος σε mol. Μονάδες 7
 ΘΕΜΑ Δ Μια από τις χημικές ενώσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την παγκόσμια οικονομία είναι το νιτρικό οξύ. Η κύρια χρήση του νιτρικού οξέος (το 75 % της παγκόσμιας παραγωγής) χρησιμοποιείται για την παρασκευή NH4NO3, το οποίο είναι συστατικό λιπασμάτων. Η σύγχρονη μέθοδος βιομηχανικής παρασκευής του νιτρικού οξέος στηρίζεται στην μετατροπή της αμμωνίας σε νιτρικό οξύ και περιλαμβάνει τρία στάδια.
Δ1. Το πρώτο στάδιο είναι η καταλυτική οξείδωση της αμμωνίας προς μονοξείδιο του αζώτου (πορεία Ostwald): NH3(g) + O2(g) Pt 900 C NO(g) + H2O(g) Να ισοσταθμίσετε την ανωτέρω αντίδραση. (μονάδα 1) Μια από τις ανεπιθύμητες αντιδράσεις που λαμβάνει χώρα στις ίδιες συνθήκες είναι η ακόλουθη: NH3(g) + Ο2(g) N2(g) + H2O(g) Να ισοσταθμίσετε την αντίδραση αυτή. (μονάδα 1) Να ορίσετε την οξειδωτική και την αναγωγική ουσία στην αντίδραση (2). (μονάδα 1) Μονάδες 3
 Δ2. Λαμβάνεται δείγμα από τα προϊόντα της καταλυτικής αντίδρασης. Ακολούθως, με ψύξη απομακρύνονται οι υδρατμοί. Τελικά διαπιστώνεται ότι το αέριο μείγμα που απομένει αποτελείται αποκλειστικά από NO(g) και Ν2(g). Το τελικό μείγμα διοχετεύεται σε υδατικό διάλυμα KMnO4 (παρουσία H2SO4), όπου αντιδρά μόνο το NO(g), σύμφωνα με την αντίδραση (3): 10NO(g) + 6KMnO4(aq) + 9H2SO4(aq) 10HNO3(aq) + 6MnSO4(aq) + 3K2SO4(aq) + 4H2O(ℓ) (Ι) (ΙΙ) (1) (2) (3)  Αν για τον πλήρη αποχρωματισμό 540 mL διαλύματος KMnO4 1 Μ απαιτήθηκαν 22,4 L μείγματος NO(g) και Ν2(g) σε STP, να υπολογιστεί ο βαθμός μετατροπής της NH3 σε ΝΟ ως κλασματικός αριθμός. Μονάδες 6
Δ3. Το δεύτερο στάδιο της μεθόδου είναι η οξείδωση του ΝΟ προς ΝΟ2 σύμφωνα με την αντίδραση: 2ΝΟ(g) + O2(g) 2ΝΟ2, ΔΗ = -113,6 kJ α. Να εξηγήσετε γιατί το μείγμα των αερίων αντιδρώντων ψύχεται πριν ξεκινήσει η αντίδραση. (μονάδες 2) β. Σε δοχείο όγκου 10 L βρίσκεται σε ισορροπία μείγμα 10 mol ΝΟ, 10 mol O2 και 20 mol ΝΟ2. Να υπολογιστεί η σταθερά ισορροπίας KC της αντίδρασης. (μονάδες 2) γ. Ο όγκος του δοχείου μεταβάλλεται υπό σταθερή θερμοκρασία και μετά την αποκατάσταση της ισορροπίας η ποσότητα του ΝΟ2 έχει αυξηθεί κατά 25%. Να υπολογίσετε τη μεταβολή του όγκου σε L. (μονάδες 3) Μονάδες 7
Δ4. Το τρίτο στάδιο της μεθόδου είναι το ακόλουθο: 3ΝΟ2(g) + Η2Ο(ℓ) 2HNO3(ℓ) + NO(g) Να εξηγήσετε αν η αντίδραση παρασκευής του νιτρικού οξέος (5) ευνοείται σε υψηλή ή χαμηλή πίεση. Μονάδες 2 Δ5. Μετά την αντίδραση του ΝΟ2 με το Η2Ο λαμβάνεται διάλυμα HNO3 10 Μ. Αν διαθέτετε υδατικό διάλυμα ΝΗ3 5 Μ, να υπολογίσετε την αναλογία όγκων με την οποία πρέπει να αναμιχθούν τα δύο διαλύματα ώστε να προκύψει ουδέτερο διάλυμα. Δίνεται ότι: Όλα τα διαλύματα βρίσκονται σε θερμοκρασία θ = 25 οC. Κb(NH3) = 10-5 Kw = 10-14 Tα δεδομένα του προβλήματος επιτρέπουν τις γνωστές προσεγγίσεις. Μονάδες 7

                                                             ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Τα θέματα είναι ιδιαίτερα απαιτητικά, ίσως τα δυσκολότερα της τελευταίας δεκαετίας. Οι μαθητές για να ανταποκριθούν πρέπει να έχουν κατανοήσει σε βάθος και τις λεπτομέρειες της θεωρίας. Ιδιαίτερα πολύπλοκα θέματα τόσο ως προς το επιστημονικό τους τμήμα, όσο και σε ό,τι αφορά στη διαχείριση του χρόνου.

Θέματα-Αξιολόγηση ΑΟΘ 14/6/2019

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)
 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ A A1. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση και δίπλα του τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. α. Το χρήμα είναι ένας από τους συντελεστές παραγωγής . β. Η ποσότητα παραγωγής, στην οποία η επιχείρηση μεγιστοποιεί το κέρδος της, προκύπτει, όταν το οριακό κόστος είναι ίσο με την τιμή του προϊόντος. γ. Η εισοδηματική ελαστικότητα όλων των αγαθών είναι θετική . δ. Η επιβολή κατώτατων τιμών σε μια αγορά οδηγεί στη δημιουργία πλεονασμάτων. ε. Το συνολικό κόστος της επιχείρησης είναι ίσο με το σταθερό κόστος, όταν ή παραγωγή της είναι μηδενική. Μονάδες 15 Για τις παρακάτω προτάσεις Α2 και Α3 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της κάθε πρότασης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Α2. Το κόστος ευκαιρίας παραγωγής ενός αγαθού Α σε μονάδες αγαθού Β είναι 0,5. Αυτό σημαίνει ότι για να παραχθεί μία επιπλέον μονάδα του αγαθού Β θυσιάζονται : α. 1 μονάδα του αγαθού Α. β. 2 μονάδες του αγαθού Α. γ. 0,5 μονάδες του αγαθού Α. δ. 1,5 μονάδες του αγαθού Α. Μονάδες 5 Α3. Η τιμή του πετρελαίου θέρμανσης αυξομειώνεται κατά τη διάρκεια του έτους. Οι ένοικοι μιας πολυκατοικίας αγοράζουν κάθε μήνα της χειμερινής περιόδου, πετρέλαιο θέρμανσης αξίας 1.000 ευρώ. Η ελαστικότητα ζήτησης των ενοίκων της πολυκατοικίας για πετρέλαιο θέρμανσης είναι: α. ΕD = 0. β. ΕD τείνει στο άπειρο. γ. |ΕDτοξ | = 1. δ. |ΕD| > 1. Μονάδες 5
 ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΕΜΑ Β Να περιγράψετε την περίπτωση κρατικής παρέμβασης στην αγορά ενός αγαθού με την επιβολή ανώτατης τιμής διατίμησης (μονάδες 20) και να σχεδιάσετε το αντίστοιχο διάγραμμα (μονάδες 5). Μονάδες 25
ΟΜΑΔΑ ΤΡΙΤΗ ΘΕΜΑ Γ Γ1. Για ένα αγαθό Χ που έχει γραμμική συνάρτηση ζήτησης QD1, η ζητούμενη ποσότητα στην τιμή Ρ1 αυτής της συνάρτησης είναι 200 μονάδες. Αν το εισόδημα αυξηθεί κατά 20% με εισοδηματική ελαστικότητα ΕΥ = 5 στην τιμή Ρ1 και στη συνέχεια η τιμή αυξηθεί κατά 20% με ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή ΕD = -0,5, να υπολογίσετε την τελική ζητούμενη ποσότητα μετά τις δύο αυτές μεταβολές. Μονάδες 8
Γ2. Αν ο τύπος της νέας συνάρτησης ζήτησης QD2 είναι QD2 = 600 – 20 Ρ και η καμπύλη της είναι παράλληλη με την αρχική καμπύλη ζήτησης QD1, να βρεθεί ο τύπος της γραμμικής συνάρτησης QD1. Μονάδες 4
Γ3. Να γίνει διαγραμματική απεικόνιση των παραπάνω μεταβολών. Μονάδες 5
 Γ4. Σύμφωνα με το Νόμο της Ζήτησης, όταν αυξάνεται η τιμή ενός αγαθού, μειώνεται η ζητούμενη ποσότητά του. Να αναφέρετε δύο βασικούς λόγους, που επηρεάζουν τον καταναλωτή ώστε να ενεργεί σύμφωνα με το Νόμο της Ζήτησης. Μονάδες 4
 Γ5. Αν η τιμή αυξηθεί από 5 χρηματικές μονάδες σε 15 χρηματικές μονάδες, να αιτιολογήσετε τη μεταβολή της συνολικής δαπάνης στη συνάρτηση ζήτησης QD2 με τη βοήθεια της ελαστικότητας ζήτησης. Μονάδες 4
ΟΜΑΔΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΘΕΜΑ Δ Δίνεται ο παρακάτω πίνακας παραγωγής και κόστους μιας επιχείρησης που λειτουργεί στη βραχυχρόνια περίοδο. Η επιχείρηση χρησιμοποιεί σταθερούς και μεταβλητούς συντελεστές. Η επιχείρηση χρησιμοποιεί ως μεταβλητούς συντελεστές την εργασία και τις πρώτες ύλες. Η αμοιβή της εργασίας (w) είναι ίση και σταθερή ανά εργάτη και το κόστος των πρώτων υλών σταθερό ανά μονάδα προϊόντος (c = 2 χρηματικές μονάδες). Αριθμός εργατών (L) Συνολικό Προϊόν (Q) Μέσο Προϊόν (AP) Οριακό Προϊόν (MP) Μεταβλητό Κόστος (VC) Μέσο Μεταβλητό Κόστος (ΑVC) Οριακό Κόστος (MC) 20 100 5 − 400 4 − 30 ; ; ; 600 4 4 40 170 4,25 2 740 4,4 7 50 180 3,6 1 860 4,8 12
Δ1. α) Να μεταφέρετε τον πίνακα στο τετράδιό σας και, κάνοντας τους κατάλληλους υπολογισμούς, να αντικαταστήσετε τα ερωτηματικά με τις σωστές αριθμητικές τιμές, λαμβάνοντας υπόψη ότι για L = 30 το Μέσο Προϊόν (AP) είναι μέγιστο (Μονάδες 6). β) Να υπολογίσετε την αμοιβή της εργασίας (w) (Μονάδες 2). Μονάδες 8
 Δ2. Αν η παραγωγή αυξηθεί από 100 σε 175 μονάδες προϊόντος, να υπολογίσετε: α) την αύξηση της δαπάνης για εργασία (Μονάδες 3). β) την αύξηση της δαπάνης για πρώτες ύλες (Μονάδες 3). Μονάδες 6
Δ3. α) Σύμφωνα με τα δεδομένα του παραπάνω πίνακα να δικαιολογήσετε αν ισχύει ο Νόμος της Φθίνουσας Απόδοσης (Μονάδες 2). β) Nα εξηγήσετε γιατί ο Νόμος της Φθίνουσας Απόδοσης ισχύει στη βραχυχρόνια περίοδο για κάθε παραγωγική διαδικασία (Μονάδες 2). Μονάδες 4
Δ4. α) Να κατασκευάσετε τον πίνακα προσφοράς της επιχείρησης καθώς και τον πίνακα αγοραίας προσφοράς, όταν στην αγορά λειτουργούν 200 πανομοιότυπες επιχειρήσεις (Μονάδες 3). β) Αν η αγοραία συνάρτηση ζήτησης είναι QD( Αγοραία) = 60.000 – 2.000 Ρ, να υπολογίσετε την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας στην αγορά του προϊόντος (Μονάδες 4). Μονάδες 7

                                                     ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ



Τα θέματα των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας που δόθηκαν φέτος κάλυπταν το σύνολο της ύλης, ήταν διαβαθμισμένης δυσκολίας, ωστόσο ήταν σαφώς διατυπωμένα και βατά για έναν καλά προετοιμασμένο μαθητή.
   Το πρώτο θέμα αποτελούνταν από πέντε Σ-Λ και δύο ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, ενώ το δεύτερο θέμα από μία ερώτηση ανάπτυξης πέμπτου κεφαλαίου. Τα δύο πρώτα θέματα δε θα έπρεπε να προβληματίσουν έναν καλά διαβασμένο μαθητή.
   Το τρίτο θέμα ήταν άσκηση  δευτέρου κεφαλαίου χωρίς ιδιαίτερο βαθμό δυσκολίας με εξαίρεση ίσως το Γ2 ερώτημα που απαιτούσε μαθηματική γνώση παράλληλων ευθειών και ήταν παρόμοιο με περσινό ερώτημα.
   Τέλος, το τέταρτο θέμα ήταν συνδυαστική άσκηση τρίτου-τέταρτου-πέμπτου κεφαλαίου, πιο βατή από προηγούμενα έτη. Εδώ ξανά υπήρχε ένα ερώτημα (Γ3) που απαιτούσε ανάπτυξη θεωρίας, χωρίς ωστόσο να δυσκολεύει τους μαθητές οι οποίοι κατανόησαν το σύνολο της ύλης.

                                                                                                    Φουλίδου Ελένη
                                                                                Οικονομολόγος-Θεωρητικό φροντιστήριο

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 14/6/2019

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΡΕΙΣ (3)
ΚΕΙΜΕΝΑ Exclūsus ab insidiatōribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post rumōre caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus se abdidit. Discurrens miles pedes eius animadvertit. ………………………………………………………………………………………… Tandem puella, longā morā standi fessa, rogāvit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: «ego libenter tibi meā sede cedo». Hoc dictum paulo post res ipsa confirmāvit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amāvit; postea is puellam in matrimonium duxit. ………………………………………………………………………………………… Caesar ex captīvis cognoscit quae apud Cicerōnem gerantur quantōque in periculo res sit. Tum cuidam ex equitibus Gallis persuādet ut ad Cicerōnem epistulam deferat. Curat et providet nē, interceptā epistulā, nostra consilia
Β1β. Να γράψετε για τις παρακάτω λέξεις: proximum : τον αντίστοιχο τύπο στον συγκριτικό βαθμό longā : τον αντίστοιχο τύπο στον συγκριτικό βαθμό libenter : τον υπερθετικό βαθμό multum : τον συγκριτικό και τον υπερθετικό βαθμό. Μονάδες 5 Σύνολο μονάδων 15
Β2α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τ α παρακάτω ρήματα: recesserat : την αφαιρετική του σουπίνου prorepsit : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή animadvertit : την ονομαστική του ενικού αριθμού της μετοχής του ενεστώτα στο θηλυκό γένος rogāvit : το ίδιο πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή dixit : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή gerantur : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην παθητική περιφραστική συζυγία (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο του ρήματος) sit : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του μέλλοντα persuādet : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή deferat : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή και την αφαιρετική του γερουνδίου. Μονάδες 10
Β2β. mortua est: να γράψετε το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική όλων των χρόνων (όπου είναι αναγκαίο, να λάβετε υπόψη το υποκείμενο του ρήματος). Μονάδες 5 Σύνολο μονάδων 15
 Γ1α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: ab insidiatōribus : είναι…………... στο …………… cui : είναι…………... στο……………. standi : είναι…………… στο …………… Μονάδες 6
Γ1β. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και την παθητική σε ενεργητική: «… ut [Gallus] ad Cicerōnem epistulam deferat» (μονάδες 3). «... nē nostra consilia ab hostibus cognoscantur» (μονάδες 4). Μονάδες 7
 Γ1γ. «ad solarium»: να μετατρέψετε τον προσδιορισμό του τόπου , ώστε να εκφράζεται η απομάκρυνση από τόπο. Μονάδες 2 Σύνολο μονάδων
 Γ2α. Στο δεύτερο κείμενο («Tandem […] duxit»), αφού εντοπίσετε τις δευτερεύουσες προτάσεις, να τις καταγράψετε στο τετράδιό σας (μονάδες 3) και να αναγνωρίσετε το είδος τους (μονάδες 3). Μονάδες 6
 Γ2β. «quae apud Cicerōnem gerantur»: να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδες 2). Μονάδες 3
Γ2γ. «[Claudius] inter vela praetenta foribus se abdidit»: να αναδιατυπώσετε την πρόταση χρησιμοποιώντας ως υποκείμενο το «tu» και κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές . Μονάδες 2
Γ2δ. «exterritus»: να αναλύσετε τη μετοχή σε δύο προτάσεις έτσι, ώστε η μία να εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία (μονάδες 2) και η άλλη το αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας (μονάδες 2). Μονάδες 4 Σύνολο μονάδων 15


                                                                   ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ


Α1.ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Λίγο αργότερα τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής σύρθηκε προς το πιo κοντινό λιακωτό, και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν στην πόρτα. Ένας στρατιώτης καθώς έτρεχε εδώ και εκεί παρατήρησε τα πόδια του. Στο τέλος η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία (της) να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της. Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «Εγώ σου παραχωρώ τη θέση μου ευχαρίστως». Η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε αυτό το λόγο λίγο αργότερα. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία, που ο Μέτελλος την αγάπησε πολύ, όσο ζούσε· έπειτα αυτός πήρε (παντρεύτηκε) την κοπέλα για γυναίκα του. Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους αυτά που γίνονται στο στρατόπεδο του Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκονται τα πράγματα. Τότε πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει μια επιστολή στον Κικέρωνα. Φροντίζει και προνοεί να μη μαθευτού Νέο Φροντιστήριο
 Β1β. propius longiore libentissime plus, plurimum
Β2α. recessu prorepunt animadvertens roget dic gerenda sunt sunto persuaserunt,/-ere defer, deferendo
Β2β. moriatur moreretur moritura sit mortua sit mortua esset
Γ1α. ab insidiatoribus: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στη μετοχή exclusus (έμψυχο) cui: δοτική προσωπική κτητική από το est standi: γενική γερουνδίου ως συμπλήρωμα (αντικειμενική) στο mora Νέο Φροντιστήριο www.neo.edu.gr
Γ1β. ut (a Gallo) ad Ciceronem epistula deferatur ne hostes nostra consilia cognoscant
Γ1γ ex/de/ ab solario
Γ2α. ut sibi paulisper loco cederet: δευτερεύουσα ονοματική βουλητική (καταφατική) ως έμμεσο αντικείμενο στο rogavit quam Metellus multum amavit: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική ως προσδιορισμός στο Caeciliam dum vixit: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο amavit
Γ2β. Είναι δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική ως αντικείμενο στο cognoscit. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae (μερικής αγνοίας), εκφέρεται με υποτακτική γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενό της, χρόνου ενεστώτα γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (cognoscit) για να δηλώσει σύγχρονο στο παρόν
. Γ2γ. Tu inter vela praetenta foribus te abdidisti.
 Γ2δ. quod/ quia/ quoniam exterritus erat cum exterritus esset

                                                              ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Τα θέματα που δόθηκαν σήμερα στα Λατινικά του Ανθρωπιστικού Προσανατολισμού κρίνονται  σε γενικές γραμμές βατά και προσιτά σε μαθητές που είχαν προετοιμαστεί επαρκώς και είχαν μια σφαιρική θεώρηση της ύλης τόσο  στη γραμματική, όσο και στις ασκήσεις του συντακτικού.
  Τα κείμενα που δόθηκαν  για μετάφραση (20,38,45) ήταν αναμενόμενα (σημείωση: Το κείμενο 45 τέθηκε ως θέμα και στις περσινές πανελλήνιες) .
   Όσον αφορά τη γραμματική, τα θέματα δεν παρουσίαζαν ιδιαίτερες δυσκολίες.

   Όσον αφορά το συντακτικό, τα θέματα κάλυπταν ένα μεγάλο εύρος ασκήσεων. Ιδιαίτερη προσοχή χρειαζόταν το  θέμα: Γ2γ και ειδικότερα η λέξη ‘’se’’ (άμεση αυτοπάθεια). 

Τετάρτη 12 Ιουνίου 2019

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΚΗΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΜΑΣ. ΤΣΙΟΥΜΙΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ

ΘΕΜΑ Α: το θέμα Α Περιείχε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και σωστό λάθος είτε άμεσα από θεωρία είτε έπειτα από επίλυση εξισώσεων
Από τα θέματα Β το Β1 Περιείχε το φαινόμενο ντόπλερ καθώς και μία κρούση., ήταν ένα θέμα σχετικά εύκολο το οποίο είχε δουλευτεί πολλές φορές μέσα στην τάξη
Το Β2 ήταν ένα θέμα πάνω στην ύλη των ρευστών το οποίο είχε αρκετές πράξεις και χρειαζόταν αρκετή προσοχή για να εξαχθεί η σωστή απάντηση το θέμα β3 Περιείχε μία ράβδο και επιλύονταν με τη βοήθεια εξισώσεων που περιγράφουν τη στροφική κίνηση στερεού σώματος ήταν επίσης ένα μέτριας δυσκολίας θέμα το οποίο παρόλα αυτά δεν Περιείχε πολλές πράξεις.
Το θέμα Γ ήταν ένα σύνθετο θέμα που Περιείχε ταλάντωση ελατηρίου καθώς και μία κρούση ήταν ένα θέμα αρκετά εύκολο το οποίο ήταν πολύ δουλεμένο μέσα στο τμήμα και ένας μαθητής ακόμα και μέτρια διαβασμένος μπορούσε να το επιλύσει.
Το 4ο θέμα Όπως και τα τελευταία χρόνια ήταν ένα σύνθετο θέμα με κινήσεις πολλών σωμάτων τα οποία συνδέονται μεταξύ τους η επίλυση κάθε ερωτήματος απαιτούσε πολλές πράξεις και απαιτούσε πολύ προσοχή ήταν ένα θέμα στο οποίο οι μαθητές έπρεπε να ξοδέψουν αρκετό χρόνο για την επίλυση και των πέντε ερωτημάτων παρόλα αυτά η επίλυση του στηριζόταν σε πράγματα τα οποία είχαν διδαχθεί μέσα στην τάξη.

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ(ΟΕΦΕ) ΑΕΠΠ 12/6/2019

΄Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΕΤΑΡΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)
ΘΕΜΑ Α Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα τη λέξη ΣΩΣΤΟ, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη ΛΑΘΟΣ, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. 1. Ο δείκτης σε έναν πίνακα έχει υποχρεωτικά ακέραια τιμή. 2. Η έκφραση Χ ΚΑΙ (ΟΧΙ Χ) είναι πάντα Αληθής για κάθε τιμή της λογικής μεταβλητής Χ. 3. Η έκφραση "ΚΑΛΗΜΕΡΑ" > "ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ" έχει την τιμή Αληθής. 4. Σκοπός της ιεραρχικής σχεδίασης είναι η διάσπαση του προβλήματος σε μια σειρά από απλούστερα υποπροβλήματα. 5. Στη ΓΛΩΣΣΑ έχουμε απεριόριστη εμβέλεια μεταβλητών. Μονάδες 10
Α2. Να αναφέρετε και να περιγράψετε τέσσερεις από τις βασικές λειτουργίες επί των δομών δεδομένων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στους πίνακες. Μονά
Δίνεται ο παρακάτω αλγόριθμος πολλαπλασιασμού αλά ρωσικά δύο θετικών ακεραίων αριθμών Μ1 και Μ2 σε φυσική γλώσσα κατά βήματα: Βήμα 1 Βήμα 2 Βήμα 3 Βήμα 4 Βήμα 5 Βήμα 6 Βήμα 7 Θέσε Ρ=0 Αν Μ2>0, τότε πήγαινε στο Βήμα 3, αλλιώς πήγαινε στο Βήμα 7 Αν ο Μ2 είναι περιττός, τότε θέσε Ρ=Ρ+Μ1 Θέσε Μ1=Μ1*2 Θέσε Μ2=Μ2/2 (θεώρησε μόνο το ακέραιο μέρος) Πήγαινε στο Βήμα 2 Τύπωσε τον Ρ Να γράψετε στο τετράδιό σας την κωδικοποίηση των παραπάνω βημάτων σε ΓΛΩΣΣΑ. Μονάδες 10
 ΘΕΜΑ Β Β1. Δίνεται ο παρακάτω αλγόριθμος ο οποίος ελέγχει αν το στοιχείο key βρίσκεται στον πίνακα table[n] τουλάχιστον τρείς (3) φορές και εμφανίζει τη θέση στην οποία βρίσκεται την τρίτη φορά. Αλγόριθμος Β1 Δεδομένα // n, table, key // done  ψευδής position  0 i  1 count  ...(1)... Όσο i <= ...(2)... και done = ...(3)... επανάλαβε Αν table[ ...(4)... ] = key τότε count  ...(5)... Τέλος_αν Αν count = ...(6)... τότε done  ...(7)... ...(8)...  i αλλιώς i  ...(9)... Τέλος_αν Τέλος_επανάληψης Αν ...(10)... τότε Εμφάνισε "Tο στοιχείο", key, "υπάρχει τουλάχιστον 3 φορές." Εμφάνισε "Για τρίτη φορά εμφανίζεται στη θέση ", position, "." αλλιώς Εμφάνισε "Το στοιχείο", key, "δεν υπάρχει τουλάχιστον 3 φορές." Τέλος_αν Τέλος Β1 Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς των κενών και δίπλα ό,τι χρειάζεται να συμπληρωθεί έτσι ώστε ο αλγόριθμος να λειτουργεί σωστά. Μονάδες 10
 Β2. Δίνονται οι παρακάτω δηλώσεις υποπρογραμμάτων και των παραμέτρων τους: ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ Α(χ, ψ):ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΚΕΡΑΙΕΣ: χ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ: ψ[10] ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Β(χ, ψ, ζ) ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΚΕΡΑΙΕΣ: ψ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ: χ, ζ Επίσης δίνεται το τμήμα δηλώσεων κύριου προγράμματος: ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ ΑΚΕΡΑΙΕΣ: κ, λ[10], μ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ: π, ρ[10], γ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ: θ[10], υ Μεταξύ των εντολών του κύριου προγράμματος υπάρχουν οι παρακάτω πέντε εντολές κλήσης των υποπρογραμμάτων: 1. π  Α(κ, υ) 2. ΚΑΛΕΣΕ Α(μ, θ) 3. ΚΑΛΕΣΕ Β(π, μ) 4. υ  Α(μ, θ) 5. κ  Β(π, μ, ρ[1]) Καθεμιά από τις παραπάνω εντολές έχει ένα λάθος. α) Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό (1 – 5) της καθεμιάς εντολής και δίπλα να περιγράψετε το λάθος. (μονάδες 5) β) Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό (1 – 5) της καθεμιάς εντολής και δίπλα να γράψετε την εντολή σωστά χρησιμοποιώντας μόνο μεταβλητές που υπάρχουν στο τμήμα δηλώσεων του κύριου προγράμματος. (μονάδες 5) Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Γ Το Υπουργείο Παιδείας παρέχει μέσω του διαδικτύου μια συλλογή από εκπαιδευτικά βίντεο. Ο αριθμός των επισκέψεων που δέχεται κάθε ένα βίντεο καταγράφεται από ειδικό λογισμικό. Τα βίντεο διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες ανάλογα με την επισκεψιμότητά τους, σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΤΗΤΑΣ Όνομα Αριθμός Επισκέψεων Χαμηλή Μεσαία Υψηλή από 1 έως και 100 από 101 έως και 1000 πάνω από 1000 Τα βίντεο με μηδενικές επισκέψεις δεν κατατάσσονται σε καμία κατηγορία.
Να αναπτύξετε πρόγραμμα το οποίο: Γ1. Να περιλαμβάνει κατάλληλο τμήμα δηλώσεων. Μονάδες 2 Γ2. Να διαβάζει επαναληπτικά τον τίτλο κάθε βίντεο και τον αριθμό των επισκέψεων που δέχτηκε. Η είσοδος των δεδομένων να τερματίζεται, όταν ως τίτλος βίντεο δοθεί η λέξη «ΤΕΛΟΣ». (μονάδες 3) Να γίνεται έλεγχος εγκυρότητας ώστε ο αριθμός των επισκέψεων να μην είναι αρνητικός. (μονάδες 2) Μονάδες 5
Γ3. Να βρίσκει και να εμφανίζει τον τίτλο του βίντεο με τον μεγαλύτερο αριθμό επισκέψεων. Να θεωρήσετε ότι είναι μοναδικό. Μονάδες 4 Γ4. Να υπολογίζει για καθεμία από τις τρεις κατηγορίες επισκεψιμότητας το πλήθος των βίντεο που καταχωρίστηκαν σε αυτή. Να εμφανίζει για κάθε κατηγορία: - το όνομά της και - το πλήθος των βίντεο που περιλαμβάνει. Μονάδες 6 Γ5. Να βρίσκει και να εμφανίζει το όνομα της κατηγορίας επισκεψιμότητας στην οποία καταχωρίστηκαν τα περισσότερα βίντεο. Να θεωρήσετε ότι είναι μοναδική. Μονάδες 3 Σημείωση Το πλήθος των βίντεο δεν είναι γνωστό.
 ΘΕΜΑ Δ Στην 27η Βαλκανιάδα Πληροφορικής που θα διεξαχθεί στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 2019, συμμετέχουν 40 μαθητές. Κάθε μαθητής παίρνει έναν κωδικό από 1 έως και 40, ο οποίος αντιστοιχεί στη σειρά που δήλωσε συμμετοχή. Κάθε μαθητής καλείται να επιλύσει έξι προβλήματα. Για κάθε πρόβλημα αναπτύσσει τη λύση του σε μία γλώσσα προγραμματισμού και την υποβάλλει για βαθμολόγηση. Η λύση βαθμολογείται σε ακέραια κλίμακα από 0 έως 100. Κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού κάθε μαθητής και για κάθε πρόβλημα μπορεί να υποβάλλει τη λύση του όσες φορές θέλει. Να αναπτύξετε πρόγραμμα σε ΓΛΩΣΣΑ το οποίο
 Δ1. Να περιλαμβάνει κατάλληλο τμήμα δηλώσεων. Μονάδες 2
 Δ2. Να διαβάζει επαναληπτικά τα ονόματα των μαθητών και να τα καταχωρίζει στον Πίνακα ΟΝ[40]. (μονάδα 1) Επίσης, να αρχικοποιεί με την τιμή 0 όλα τα στοιχεία του Πίνακα ΒΑΘ[40,6], ο οποίος θα περιέχει τη βαθμολογία κάθε μαθητή για κάθε πρόβλημα. (μονάδες 2) Μονάδες 3
Δ3. Κάθε φορά που μία λύση προβλήματος υποβάλλεται και βαθμολογείται, το πρόγραμμα να διαβάζει τον κωδικό του μαθητή (από 1 έως και 40), ΄τον αριθμό του προβλήματος (από 1 έως και 6) και τη βαθμολογία του (από 0 έως και 100). (μονάδα 1) Η βαθμολογία να καταχωρίζεται στην αντίστοιχη θέση του Πίνακα ΒΑΘ[40,6] μόνο αν είναι μεγαλύτερη από τη βαθμολογία που είναι ήδη καταχωρισμένη. (μονάδες 2) Για τον τερματισμό της εισαγωγής δεδομένων το πρόγραμμα να εμφανίζει το μήνυμα «Υπάρχει νέα λύση προβλήματος; ΝΑΙ / ΟΧΙ». Αν εισαχθεί η τιμή «ΟΧΙ», να τερματίζεται η εισαγωγή δεδομένων. (μονάδες 2) Μονάδες 5
Δ4. Να υπολογίζει και να καταχωρίζει στον Πίνακα ΣΒ[40] τα αθροίσματα των βαθμολογιών κάθε μαθητή στα έξι προβλήματα. Για τον σκοπό αυτό να καλεί μόνο μια φορά το υποπρόγραμμα με όνομα ΥΣΒ. (μονάδα 1) Να αναπτύξετε το υποπρόγραμμα ΥΣΒ το οποίο να δέχεται ως είσοδο τον Πίνακα ΒΑΘ[40,6] και να επιστρέφει ως έξοδο συμπληρωμένο τον Πίνακα ΣΒ[40]. (μονάδες 4) Μονάδες 5
 Δ5. Να εμφανίζει τα ονόματα των μαθητών ταξινομημένων σύμφωνα με τη συνολική τους βαθμολογία σε φθίνουσα βαθμολογική σειρά. Σε περίπτωση μαθητών με την ίδια βαθμολογία, τα ονόματά τους να εμφανίζονται με αλφαβητική σειρά. Μονάδες 5 Σημειώσεις α) Δεν απαιτούνται έλεγχοι εγκυρότητας τιμών. β) Να θεωρήσετε ότι θα δοθεί τουλάχιστον μια λύση προβλήματος από έναν μαθητή. ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα.

                                                      ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ


Τα θέματα είχαν σαφείς εκφωνήσεις, χωρίς ιδιαίτερες παγίδες και κάλυπταν μεγάλο μέρος της ύλης. Ήταν ευκολότερα από άλλες χρονιές και ένας σωστά προετοιμασμένος υποψήφιος θα μπορούσε να αριστεύσει. Αναλυτικότερα: ΘΕΜΑ Α: Απλά κομμάτια θεωρίας και μικρές εφαρμογές χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. ΘΕΜΑ Β: Το Β1 θέμα συμπλήρωσης κενών, δε θα προβληματίσει τους υποψηφίους. Το Β2 απαιτούσε να έχει κατανοηθεί η ύλη των υποπρογραμμάτων. ΘΕΜΑ Γ: Δομή επανάληψης χωρίς ακριβή αριθμό επαναλήψεων, θέματα που διδάσκονται στην αρχή της ύλης που δεν θα προβληματίσει τους υποψηφίους. ΘΕΜΑ Δ: Θέμα με πίνακες και υποπρόγραμμα που απαιτεί λίγο προσοχή στην εισαγωγή των στοιχείων στον πίνακα ΒΑΘ. Απαιτούσε προσεκτικό διάβασμα της εκφώνησης για να μην ξεφύγει κάποια λεπτομέρεια. 

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 12/6/2019




ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ ́ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων ιστορικών όρων:
α. «Φεντερασιόν».
β. Ορεινοί.
γ. ΕΑΠ.
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό
σας το γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση και δίπλα του τη λέξη
Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι
λανθασμένη:
α. Στον ελληνικό χώρο, το πρόβλημα της έγγειας ιδιοκτησίας δεν γνώρισε
τις εντάσεις που παρατηρήθηκαν σε άλλα ευρωπαϊκά ή βαλκανικά
κράτη.
β. Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου δεν είχε ολοκληρώσει την αγροτική της
μεταρρύθμιση.
γ. Ο Κωλέττης, ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος, επεδίωκε μια
κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε τον ρόλο του βασιλιά.
δ. Με την άφιξη των προσφύγων, το έργο της προσωρινής στέγασης
ανέλαβε το Υπουργείο Περιθάλψεως.
ε. Οι Μεγάλες Δυνάμεις τήρησαν ενιαία στάση έναντι των επαναστατών
στο Θέρισο.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
α. Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα μετά την εκλογική ήττα
του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1920; (μονάδες 10)
β. Πώς οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν τη στάση των Συμμάχων απέναντι στη
χώρα; (μονάδες 5)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Β2
Τι προσέφεραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του 1922 στη διαμόρφωση του
νεοελληνικού πολιτισμού;
Μονάδες 10
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα
που σας δίνονται, να απαντήσετε στο ερώτημα:
Ποιοι παράγοντες άλλαξαν το θετικό κλίμα της πρώτης περιόδου της
Κρητικής Πολιτείας;
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Οι εξελίξεις αυτές διαμόρφωσαν ένα ιδιότυπο διεθνές και εσωτερικό
καθεστώς, όπως το περιέγραψε αδρά ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος :
«Την επί της νήσου επομένως κυριαρχίαν ασκούσι σήμερον [1901] αι
τέσσαρες Μεγάλες Δυνάμεις. Και είναι μεν αληθές ότι αύται ενέκριναν το
Κρητικόν Σύνταγμα δι’ ου η νήσος χαρακτηρίζεται “πολιτεία αυτόνομος”. Αλλ’
η θέσπισις του Συντάγματος δεν κατέστησε την αυτονομίαν πραγματικήν,
αφού η πλήρης αυτού εφαρμογή μόνον μετά την λήξιν της αρμοστείας είναι
δυνατή, επηύξησε δε μόνον την αβεβαιότητα περί της υφισταμένης πολιτικής
της νήσου καταστάσεως».
Στα χρόνια του Βενιζέλου...: Εσωτερική και εξωτερική πολιτική , οικονομία, εκπαίδευση,
πολιτισμός. Χανιά-Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ.
Βενιζέλος» – Υπουργείο Παιδείας, Διά βίου μάθησης και Θρησκευμάτων 2010, σσ. 28-29.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Ο τότε γενικός πρόξενος της Αγγλίας Εσμέ Χάουαρντ παρουσίαζε τον ύπατο
αρμοστή απρόθυμο να συνεργαστεί με την κυβέρνηση: «Δεν απέκρυπτε την
αντιπάθειά του για το συνταγματικό πολίτευμα. Μου είχε πει κάποτε ότι
θεωρούσε άχρηστες τις κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις, ότι, όντας ναυτικός,
δεν αντιλαμβανόταν τίποτε άλλο από την αυστηρή πειθαρχία και ότι είχε
σκοπό να κυβερνήσει την Κρήτη σαν πολεμικό πλοίο, με τον ίδιο καπετάνιο,
ό,τι κι αν είχαν κατά νουν οι Δυνάμεις για το σύνταγμα με το οποίο είχαν
προικοδοτήσει το νησί».
Λιλή Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος 1864-1910: Η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, 2
η
έκδοση. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2001 , σ. 394.
ΚΕΙΜΕΝΟ Γ
Μία ακόμα γενεσιουργός αιτία της σύγκρουσης του Βενιζέλου με τον
πρίγκιπα Γεώργιο ήταν ασφαλώς η παλιά και βασανιστική ανησυχία του για
οτιδήποτε είχε σχέση με την τύχη της Κρήτης [...]. Η άγνοια του
περιεχομένου των διαπραγματεύσεων και των διαβημάτων του πρίγκιπα, ο
οποίος δεν θεωρούσε αναγκαία τη σχετική πληροφόρηση των συμβούλων
του, ασφαλώς όξυνε το κλίμα δυσπιστίας και καχυποψίας των σχέσεών του
με τον Βενιζέλο.
Λιλή Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος 1864-1910: Η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, 2
η
έκδοση. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2001 , σ. 398.
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΘΕΜΑ Δ1
Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα
που σας δίνονται, να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:
α. Ποια ήταν η κατάσταση των υποδομών του ελληνικού κράτους κατά την
περίοδο 1830-1870; (μονάδες 10)
β. Ποιοι παράγοντες και ποιο πολιτικό πρόγραμμα προώθησαν την
ανάπτυξη του οδικού δικτύου στα τέλη του 19ου
– αρχές 20ού
αιώνα;
(μονάδες 13)
γ. Ποιοι παράγοντες λειτούργησαν ανασταλτικά την ίδια περίοδο στην
υλοποίηση του προγράμματος αυτού; (μονάδες 2)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ, 1830-1912
Έτος Χιλιόμετρα
δικτύου
1830 13
1852 164
1862 242
1867 398
1872 502
1882 1.122
1892 3.289
1912 4.637
Γ. Δερτιλής, Ιστορία του Ελληνικού κράτους 1830-1920, τόμος Β ́, 3
η
έκδοση. Αθήνα:
Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» 2005, σ. 675.
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Μεγάλη προτεραιότητα του Τρικούπη –και ίσως ο τομέας όπου η πολιτική
του στέφθηκε με τη μεγαλύτερη επιτυχία– ήταν τα δημόσια έργα. Στον τομέα
αυτό η επιτάχυνση της κατασκευής της τεχνοοικονομικής υποδομής υπήρξε
εντυπωσιακή.
Το πρώτο μέλημα του Τρικούπη ήταν η ανάπτυξη της συγκοινωνίας.
[...] Το κόστος και οι δυσκολίες της μεταφοράς εμπόδιζαν την ανάπτυξη της
εσωτερικής αγοράς. Σε εποχή καλής εσοδείας τα δημητριακά σάπιζαν στην
Τρίπολη, ενώ στο Ναύπλιο γίνονταν εισαγωγές. Στη Λιβαδιά το 1857 τα
σιτάρια χαρίζονταν, την ώρα που στην Αθήνα η τιμή τους έφθανε τις 6
δραχμές το κιλό. Γύρω στα 1880 τα τούβλα που έφτιαχναν στο Μαραθώνα
κόστιζαν 16 δραχμές η χιλιάδα. Για να φθάσουν ως την Αθήνα χρειάζονταν
ταξίδι οκτώ ωρών, και η τιμή τους ανέβαινε στις 60 δραχμές. Ακόμα και το
1887 οι διαφορές στη λιανική πώληση των ειδών διατροφής ποίκιλλαν
σημαντικά από περιοχή σε περιοχή. [...] Η ανάπτυξη του εσωτερικού οδικού
δικτύου ήταν λοιπόν προϋπόθεση της αναπτύξεως τόσο του εμπορίου, όσο
και των παραγωγικών δυνάμεων.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους , τόμος ΙΔ ́. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών 2000, σσ. 50-51.
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ ́ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ Γ
Ως τον προχωρημένο 19ο
αιώνα, οι ελληνικοί δρόμοι δεν παίζουν παρά μόνο
περιορισμένο οικονομικό ρόλο. Αρχικά αντιπροσωπεύουν οδούς διείσδυσης,
και μόνον προς το τέλος του 19ου αιώνα ταυτίζονται με αγωγούς
επικοινωνίας. Αλλά η υλοποίηση του δικτύου είναι μάλλον αποτέλεσμα μιας
πολιτικής που επιδιώκει να υποκινήσει την οικονομική ανάπτυξη, ενώ η
ελληνική κοινωνική δομή μοιάζει να αλλάζει με πολύ αργούς ρυθμούς.
Ασφαλώς η πολιτική της ανάπτυξης των μέσων επικοινωνίας, που
προσπαθεί να εφαρμόσει ο Χ. Τρικούπης [...], έδωσε απτά αποτελέσματα
στον τομέα της οδοποιίας. Οι δεκαετίες του 1870 και του 1880, όταν
εμφανίζονται οι πρώτες απτές ενδείξεις αλλαγών στην ελληνική οικονομία,
είναι βέβαιο ότι υποβάλλουν, σε ένα πνεύμα εκσυγχρονιστικό, όπως ήταν το
πνεύμα του Τρικούπη, την ιδέα ότι η επικείμενη υλική πρόοδος είναι άμεση
συνάρτηση της ανάπτυξης των συγκοινωνιών.
Μαρία Συναρέλλη, Δρόμοι και λιμάνια στην Ελλάδα 1830-1880. Αθήνα: Πολιτιστικό
Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ 1989, σ. 105

                                                              ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ


.ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Τετάρτη 12 Ιουνίου 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΟΜΑΔΑ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (Ενδεικτικές Απαντήσεις) 
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ 
ΘΕΜΑ Α.1. α. «Φεντερασιόν» Σχ. βιβλίο, σελ. 46: «Η ενσωμάτωση της Θεσσαλονίκης μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων (1913) ... εργατικής ιδεολογίας στη χώρα». β. Ορεινοί Σχ. βιβλίο, σελ. 77: Μία από τις δύο μεγάλες πολιτικές παρατάξεις που μετείχαν στην Εθνοσυνέλευση του 1862-1864. «Οι ορεινοί απαρτίστηκα 2 γ. Σωστό (Σχ. βιβλίο, σελ. 73-74) δ. Σωστό (Σχ. βιβλίο, σελ. 148) ε. Λάθος (Σχ. βιβλίο, σελ. 213) 
ΘΕΜΑ Β.1. α. Σχ. βιβλίο, σελ. 96-97 : «Οι Φιλελεύθεροι προκήρυξαν εκλογές ...εξ ολοκλήρου το σύνταγμα» β. Σχ. βιβλίο, σελ. 144: «Το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ...απέναντι στην Ελλάδα». Σχ. βιβλίο, σελ. 50: «Οι Σύμμαχοι, σε αντίποινα ... χωρίς αντίκρυσμα». 
ΘΕΜΑ Β.2. Σχ. βιβλίο, σελ. 169: «Οι πρόσφυγες είχαν ζήσει ... της σημερινής ελληνικής ταυτότητας».

 ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ 
ΘΕΜΑ Γ.1. Σχ. βιβλίο, σελ. 208 : «Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα ... εσωτερική κρίση». Σύμφωνα με το Κείμενο Α ο Ελευθέριος Βενιζέλος χαρακτήριζε αβέβαιη την πολιτική αυτονομία στην Κρήτη μέχρι τη λήξη της περιόδου της Ύπατης Αρμοστείας. Η άποψή του αυτή θεμελιωνόταν στο γεγονός ότι τον πολιτικό έλεγχο είχαν οι 4 Προστάτιδες Δυνάμεις παρόλο που το πρώτο Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας όριζε σαφώς την αυτονομία του νησιού. Σχ. βιβλίο, σελ. 208: « Το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας ήταν υπερβολικό ... σε δεσποτική συμπεριφορά». 3 Ο συγκεντρωτικός χαρακτήρας του Πρίγκιπα επιβεβαιώνεται και από τις πληροφορίες που μας δίνονται από το Κείμενο Β όπου παρατίθεται η άποψη του Γενικού Πρόξενου της Αγγλίας Εσμέ Χάουαρντ. Σύμφωνα με αυτή, ο Ύπατος Αρμοστής δεν τασσόταν υπέρ της κοινοβουλευτικής νομιμότητας, αλλά υιοθετούσε τη λογική του αυταρχισμού και της επιβολής των θέσεών του, παρακάμπτοντας τις προθέσεις των Προστάτιδων Δυνάμεων κατά την παραχώρηση Συντάγματος στο νησί. Σχ. βιβλίο, σελ. 208-209: «Επιπλέον η ασάφεια στον ακριβή καθορισμό ... υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Κείμενο Γ ο Πρίγκιπας απέφευγε συστηματικά να γνωστοποιήσει στα μέλη της κρητικής κυβέρνησης τις διπλωματικές του ενέργειες αναφορικά με το ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Η στάση του αυτή, σύμφωνα με το Κείμενο Γ, δημιούργησε επιφυλακτικότητα και ανησυχία στον Ελευθέριο Βενιζέλο για την πορεία του Κρητικού ζητήματος. Σχ. βιβλίο, σελ. 209: «Ο Βενιζέλος, βλέποντας τα πράγματα ... βαρύ διχασμού». 
ΘΕΜΑ Δ.1. α) Σχ. βιβλίο, σελ. 31-32: «Το 1830, οι υποδομές του ελληνικού κράτους ήταν ... στην κατασκευή των δρόμων)». Σύμφωνα με το Κείμενο Β, η απουσία συγκοινωνιών στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα παρεμπόδιζε την εμπορική δραστηριότητα στη χώρα. Αναλυτικότερα, στο Κείμενο Β επισημαίνονται οι αντικειμενικές δυσκολίες στη μεταφορά προϊόντων διατροφής, όπως ήταν τα δημητριακά και το σιτάρι, καθώς και στη μεταφορά οικοδομικών υλικών, όπως ήταν τα τούβλα. Οι δυσχέρειες αυτές αύξαναν την τελική τιμή πώλησης των παραγόμενων προϊόντων στην πρωτεύουσα. Τα στατιστικά στοιχεία που μας δίνονται στο Κείμενο Α επιβεβαιώνουν την απουσία οδικού δικτύου από το 1830 έως το 1872, αφού χαρακτηριστικά αμέσως μετά την Ανεξαρτησία της η Ελλάδα διέθετε μόλις 13 χιλιόμετρα οδικού δικτύου τα οποία ανήλθαν μόλις σε 502 το 1872. 4 β) Σχ. βιβλίο, σελ. 32: «Η πύκνωση του οδικού δικτύου ... κατασκευή οδικού δικτύου». Σχ. βιβλίο, σελ. 80: Το τρικουπικό κόμμα ήδη από το 1875 παρουσίασε ένα συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας, αρκετά κοντά στις αντιλήψεις του Κουμουνδούρου, το οποίο προέβλεπε μεταξύ άλλων:  Την ανάπτυξη της οικονομίας και κυρίως την ενίσχυση της γεωργίας  Τη βελτίωση της άμυνας και της υποδομής, κατά κύριο λόγο του συγκοινωνιακού δικτύου της χώρας. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, σύμφωνα με το Κείμενο Γ, κύριο μέλημα ήταν η τόνωση του εσωτερικού εμπορίου με την ενίσχυση του οδικού άξονα, ώστε να επιτευχθεί αφενός η οικονομική ανάπτυξη και αφετέρου να επιταχυνθεί η αλλαγή του κοινωνικού τοπίου στη χώρα. Παράλληλα στο Κείμενο Γ επισημαίνεται ότι οι θετικές αλλαγές που υπήρξαν στην ελληνική οικονομία στις δεκαετίες του 1870 και του 1880 ήταν απόρροια της εκσυγχρονιστικής τρικουπικής πολιτικής στον τομέα των συγκοινωνιών. Η ραγδαία αύξηση του οδικού δικτύου επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία που μας παρέχει το Κείμενο Α για την περίοδο από το 1882 - 1912, όπου τα 1.122 χιλιόμετρα οδικού δικτύου το 1882 η Ελλάδα έφτασαν τα 4. 637 χιλιόμετρα το 1912. γ) Σχ. βιβλίο, σελ. 32: «Στους ανασταλτικούς παράγοντες ... μεγάλο τμήμα της χώρας»

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:Τα σημερινά θέματα στην Ιστορία Προσανατολισμού κρίνονται σε γενικές γραμμές εύκολα.Μικρή προσοχή ήθελε το συνδυαστικό θέμα Β1,ενώ οι πηγές μπορούσαν εύκολα να γίνουν αντικείμενο πραγμάτευσης από μαθητές που είχαν εξασκηθεί στο συνδυαστικό τρόπο ανάπτυξής τους!!

Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 10/6/2019

Η 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)
ΘΕΜΑ Α A1. Έστω A  . α) Τι ονομάζουμε πραγματική συνάρτηση με πεδίο ορισμού το A ; (Μονάδες 2) β) i. Πότε μια συνάρτηση f : A  έχει αντίστροφη; (Μονάδα 1) ii. Αν ισχύουν οι προϋποθέσεις του (i), πώς ορίζεται η αντίστροφη συνάρτηση της f ; (Μονάδες 3) Μονάδες 6
 A2. Να διατυπώσετε το θεώρημα του Fermat που αφορά τα τοπικά ακρότατα μιας συνάρτησης. Μονάδες 4
A3. Έστω μια συνάρτηση f , η οποία είναι συνεχής σε ένα διάστημα Δ. Αν f (x) 0   σε κάθε εσωτερικό σημείο x του Δ, να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα σε όλο το Δ. Μονάδες 5
 A4. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση και δίπλα στο γράμμα τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. Να αιτιολογήσετε τις απαντήσεις σας. α) Για κάθε συνάρτηση f , η οποία είναι παραγω ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
A5. Έστω η συνάρτηση f του διπλανού σχήματος. Αν για τα εμβαδά των χωρίων Ω1, Ω2 και Ω3 ισχύει ότι Ε(Ω1)=2, Ε(Ω2)=1 και Ε(Ω3)=3, τότε το f(x)dx    είναι ίσο με: α) 6 β) -4 γ) 4 δ) 0 ε) 2 Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Μονάδες 2
ΘΕΜΑ Β Δίνεται η συνάρτηση f :  με τύπο x f(x) e     , όπου   , η οποία έχει οριζόντια ασύμπτωτη στο  την ευθεία y 2 
 . B1. Να αποδείξετε ότι   2. Μονάδες 3
B2. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) x 0   έχει μοναδική ρίζα, η οποία βρίσκεται στο διάστημα (2, 3). Μονάδες 7 B3. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση f είναι 1-1 (μονάδες 2) και στη συνέχεια να βρείτε την αντίστροφή της (μονάδες 4). Μονάδες 6 B4. Έστω 1 f (x) n(x 2), x 2      . Να βρείτε την κατακόρυφη ασύμπτωτη της γραφικής της παράστασης (μονάδες 3) και στη συνέχεια να κάνετε μια πρόχειρη γραφική παράσταση των συναρτήσεων f και 1 f  στο ίδιο σύστημα συντεταγμένων (μονάδες 6). Μονάδες 9 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ ΘΕΜΑ Γ Δίνεται η παραγωγίσιμη συνάρτηση 2 x 1 x , x 1 f(x) e x, x 1.            Γ1. Να αποδείξετε ότι   1 και   1. Μονάδες 5
Γ2. Να αποδείξετε ότι η f είναι γνησίως αύξουσα στο και να βρείτε το σύνολο τιμών της. Μονάδες 4
Γ3. i. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση f(x) 0  έχει μοναδική ρίζα o x , η οποία είναι αρνητική. (Μονάδες 4) ii. Να αποδείξετε ότι η εξίσωση 2 o f (x) x f(x) 0   είναι αδύνατη στο o (x , )  . (Μονάδες 4) Μονάδες 8
 Γ4. Ένα σημείο M(x, y) κινείται κατά μήκος της καμπύλης y f(x), x 1   . Τη χρονική στιγμή 0 t κατά την οποία το σημείο M διέρχεται από το σημείο A(3, 10) , ο ρυθμός μεταβολής της τετμημένης του σημείου M είναι 2 μονάδες ανά δευτερόλεπτο. Να βρείτε τον ρυθμό μεταβολής του εμβαδού του τριγώνου MOK τη χρονική στιγμή 0 t , όπου K(x, 0) και O(0, 0). Μονάδες 8 ΘΕΜΑ Δ Δίνονται η συνάρτηση f :  με τύπο 2 f(x) (x 1) n(x 2x 2) x         όπου  ,  και η ευθεία ( ) : y x 2,     η οποία εφάπτεται στη γραφική παράσταση της f στο σημείο της A(1, 1).
 Δ1. Να αποδείξετε ότι   1 και   2. Μονάδες 4
 Δ2. Να βρείτε το εμβαδόν του χωρίου που περικλείεται από τη γραφική παράσταση της f , την ευθεία ( )  και τις ευθείες x 1  και x 2  . Μονάδες 5 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ – Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙΔΕΣ
Δ3. i. Nα αποδείξετε ότι f (x) 1    , για κάθε x  . (Μονάδες 3) ii. Nα αποδείξετε ότι 1 3 2 f( ) ( 1) n( 2 2) 2 2             , για κάθε   . (Μονάδες 5) Μονάδες 8
Δ4. Να αποδείξετε ότι η γραφική παράσταση της συνάρτησης f και η γραφική παράσταση της συνάρτησης 3 g(x) x x 2, x      έχουν μοναδική κοινή εφαπτομένη και να βρείτε την εξίσωσή της. Μονάδες 8

                                                         ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

                                                       

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Τα θέματα των μαθηματικών προσανατολισμού είναι κλιμακούμενης δυσκολίας ,εξετάζοντας μεγάλο εύρος της ύλης και απαιτούσαν αρκετό χρόνο. ● Το πρώτο θέμα έχει στοιχεία που απαιτούν πολύ καλή γνώση και κατανόηση της θεωρίας. ● Το δεύτερο θέμα κρίνεται βατό διαφοροποιείται λίγο από τα δεύτερα θέματα των τελευταίων τριών ετών. ● Το τρίτο θέμα κρίνεται απαιτητικό, ιδιαίτερα στα δύο ερωτήματα του, Γ3ii, Γ4. ● Τέλος το 4ο θέμα απαιτεί κατανόηση εννοιών κριτική σκέψη και αφορά καλά προετοιμασμένους μαθητές

ΘΕΜΑΤΑ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 10/6/2019

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτων, Πρωταγόρας 321b-322a Ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα · λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο. Ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν, καὶ ὁρᾷ τὰ μὲν ἄλλα ζῷα ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον · ἤδη δὲ καὶ ἡ εἱμαρμένη ἡμέρα παρῆν, ἐν ᾗ ἔδει καὶ ἄνθρωπον ἐξιέναι ἐκ γῆς εἰς φῶς. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί –ἀμήχανον γὰρ ἦν ἄνευ πυρὸς αὐτὴν κτητήν τῳ ἢ χρησίμην γενέσθαι – καὶ οὕτω δὴ δωρεῖται ἀνθρώπῳ. Τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν · ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν –πρὸς δὲ καὶ αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν– εἰς δὲ τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν, ἐν ᾧ ἐφιλοτεχνείτην, λαθὼν εἰσέρχεται, καὶ κλέψας τήν τε ἔμπυρον τέχνην τὴν τοῦ Ἡφαίστου καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ, καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται, Προμηθέα δὲ δι’ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν. ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
Α1.α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε μία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο: 1. Ο Επιμηθέας σκόπιμα αφήνει τον άνθρωπο χωρίς εφόδια. 2. Ο Προμηθέας έρχεται να ελέγξει τη διανομή των εφοδίων. 3. Ο Προμηθέας προβληματίζεται για το πώς θα σώσει τον άνθρωπο. 4. Η είσοδος στην ακρόπολη του Δία επιτρέπεται στον Προμηθέα. 5. Μετά την παρέμβαση του Προμηθέα ο άνθρωπος αποκτά αφθονία αγαθών. (μονάδες 5) β. Για κάθε μία από τις παραπάνω απαντήσεις να γράψε τε στο τετράδιό σας το κομμάτι του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνει. (μονάδες 5) Μονάδες 10
Β1. Να περιγράψετε την προσωπικότητα και τον ρόλο του Επιμηθέα στη διανομή των εφοδίων, λαμβάνοντας υπόψη τις λέξεις και τις φράσεις του αρχαίου κειμένου που αναφέρονται σε αυτόν. Μονάδες 10
Β2. Ποια αξία αποδίδεται στην «ἔντεχνον σοφίαν» και την πολιτική τέχνη, όπως φαίνεται από τον τρόπο με τον οποίο αυτές φυλάσσονται; Για να τεκμηριώσετε την απάντησή σας , να στηριχτείτε στο παρακάτω απόσπασμα: «Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος [...] κλοπῆς δίκη μετῆλθεν». Μονάδες 10
Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε μία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτό τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη: ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ α. Οι σοφιστές χρησιμοποιούσαν τους μύθους στα γραπτά και τη διδασκαλία τους. β. Ένα από τα πρόσωπα που εμφανίζονται στον διάλογο Πρωταγόρας είναι ο ηγέτης των Τριάκοντα Τυράννων. γ. Στον διάλογο Πρωταγόρας, ο Σωκράτης αντιμετωπίζει τον Πρωταγόρα με έντονη ειρωνεία. δ. Ο Πρωταγόρας στον ομώνυμο διάλογο υποστηρίζει ότι η πολιτική τέχνη είναι προσιτή σε όλους τους ανθρώπους. ε. Η σωκρατική διαλεκτική υιοθετεί τη μέθοδο της διάλεξης . Μονάδες 10
Β4. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας κάθε μία αρχαία ελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. (Στη στήλη Β περισσεύουν τρεις λέξεις.) Στήλη Α Στήλη Β εἱμαρμένη εισιτήριο ἐξιέναι είσοδος ἔσχε κλεψύδρα κλέπτει σχίσμα λαθών μερίδιο λοιπόν λήθη σχήμα Μονάδες 10
Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αισχύλος, Προμηθεύς δεσμώτης, στίχοι 476-487, 500-506 Μιλάει ο Προμηθέας: Με τη συνέχεια πιο πολύ θα ξαφνιαστείς ακούγοντας [476] τι τέχνες και τεχνάσματα σκαρφίστηκα. Και πριν απ’ όλα τούτο: όσοι πέφτανε άρρωστοι δεν είχαν γιατρικό ή να το μασήσουν ή να το καταπιούν ή να το αλείψουν πάνω τους, [480] ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ Και τα πολυάριθμα είδη της μαντικής τους ταξινόμησα και πρώτος απ’ τα όνειρα ξεχώρισα όσα μέλλονται [485] να βγουν αληθινά, κι ερμήνευσα τα αινίγματα τα φραστικά και τα συναπαντήματα του δρόμου. […] Να το έργο μου. Κι ό,τι πολύτιμο έχει η γη [500] κρυμμένο απ’ τους ανθρώπους μες στα σπλάχνα της, το μπρούντζο και το σίδερο, το ασήμι, το χρυσάφι, ποιος άλλος θα ’λεγε πως τους το έδειξε πριν από μένα; Κανείς, το ξέρω, εκτός αν φλυαρεί κι ανοηταίνει. Με δυο λόγια μάθε τα πάντα: όλες οι τέχνες [505] οι ανθρώπινες είναι δωρεές του Προμηθέα. (μετάφραση Παν. Μουλλά) Αφού μελετήσετε το παραπάνω μεταφρασμένο απόσπασμα από τον Προμηθέα δεσμώτη του Αισχύλου, να συγκρίνετε τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται ο χαρακτήρας του Προμηθέα, με βάση τα λόγια και τις ενέργειές του, σε κάθε ένα από τα δύο κείμενα, στον Πρωταγόρα και τον Προμηθέα δεσμώτη. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας . Μονάδες 10
 Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ξενοφών, Κυνηγετικός, 13.1-5 (έκδ. του E.C. Marchant) Στο τέλος του Κυνηγετικού ο Ξενοφών, αφού έχει μιλήσει για την αξία του κυνηγιού, προβάλλει τον εαυτό του ως αληθινό δάσκαλο σε αντίθεση προς τους σοφιστές. Θαυμάζω δὲ τῶν σοφιστῶν καλουμένων ὅτι φασὶ μὲν ἐπ’ ἀρετὴν ἄγειν οἱ πολλοὶ τοὺς νέους, ἄγουσι δ’ ἐπὶ τοὐναντίον˙ οὔτε γὰρ ἄνδρα που ἑωράκαμεν ὅντιν’ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαθὸν ἐποίησαν, οὔτε γράμματα παρέχονται ἐξ ὧν χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι, ἀλλὰ περὶ μὲν τῶν ματαίων πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ’ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ δ’ οὐκ ἔνι 1 ˙ διατρίβειν δ’ ἄλλως παρέχει τοῖς ἐλπίσασί τι ἐξ αὐτῶν μαθήσεσθαι καὶ ἑτέρων κωλύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά. Μέμφομαι οὖν αὐτοῖς τὰ μὲν μεγάλα μειζόνως˙ περὶ δὲ ὧν γράφουσιν, ὅτι τὰ μὲν ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται, γνῶμαι δὲ ὀρθῶς ἔχουσαι, αἷς ἂν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ’ ἀρετήν, οὐδαμοῦ. Ἐγὼ δὲ ἰδιώτης μέν εἰμι, οἶδα δὲ ὅτι κράτιστον μέν ἐστι παρὰ τῆς ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ - Γ΄ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ Δ΄ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ αὑτοῦ φύσεως τὸ ἀγαθὸν διδάσκεσθαι, δεύτερον δὲ παρὰ τῶν ἀληθῶς ἀγαθόν τι ἐπισταμένων μᾶλλον ἢ ὑπὸ τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων. Ἴσως οὖν τοῖς μὲν ὀνόμασιν οὐ σεσοφισμένως λέγω˙ οὐδὲ γὰρ ζητῶ τοῦτο˙ ὧν δὲ δέονται εἰς ἀρετὴν οἱ καλῶς πεπαιδευμένοι ὀρθῶς ἐγνωσμένα ζητῶ λέγειν˙ ὀνόματα μὲν γὰρ οὐκ ἂν παιδεύσειε, γνῶμαι δέ, εἰ καλῶς ἔχοιεν. 1 ἔνι: ἔνεστι
. Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ἐγὼ δὲ ἰδιώτης [...] ζητῶ τοῦτο». Μονάδες 10
 Γ2. Ποιες επικρίσεις διατυπώνει εναντίον των σοφιστών ο Ξενοφών ως προς την επίδρασή τους στους νέους; Μονάδες 10
 Γ3. Στο απόσπασμα «οὔτε γὰρ [...] χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι»: α. Να μεταφέρετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά και τις αντωνυμίες στον άλλο αριθμό, στην ίδια πτώση και στο ίδιο γένος. (μονάδες 4) β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τα ρήματα που βρίσκονται σε πληθυντικό αριθμό (μονάδες 3) και να τα μεταφέρετε στην υποτακτική αορίστου της ενεργητικής φωνής, στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό. (μονάδες 3) (μονάδες 6) Μονάδες 10
Γ4.α. Στο απόσπασμα «ὀνόματα μὲν γὰρ [...] εἰ καλῶς ἔχοιεν» να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου (μονάδα 1) και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο. (μονάδες 3) (μονάδες 4) β. «πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται»: Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (μονάδες 2) και να κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να τονίζεται το πρόσωπο που ενεργεί (μονάδες 4). (μονάδες 6) Μονάδες 10



                                                                  ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ



ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: AΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (Ενδεικτικές Απαντήσεις)
Α1. α. 1. Λάθος 2. Σωστό 3. Σωστό 4. Λάθος 5. Σωστό β. 1. Ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα· λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅ τι χρήσαιτο. 2. ... ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν 3. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι... 4. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν... 5. καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται...
 Β1. Ο Επιμηθέας είναι αυτός που, όπως δηλώνει και το όνομά του (σύνθετο από τις λέξεις ἐπὶ + μῆδος), σκέφτεται μετά την εκτέλεση μιας ενέργειας και βρίσκεται αντιμέτωπος με τις συνέπειές της. Είναι «ἁμαρτίνοος» ή «ὀψίνοος». Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να τον χαρακτηρίσουμε αστόχαστο, απερίσκεπτο, επιπόλαιο, παρορμητικό. Στον μύθο του Πρωταγόρα παρουσιάζεται λόγω απρονοησίας («Ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν... ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν») να εξαντλεί όλα τα εφόδια στα ζώα και να αφήνει τον άνθρωπο εντελώς αβοήθητο και ανυπεράσπιστο. Όσον αφορά στα ζώα η μοιρασιά που έκανε ο Επιμηθέας ήταν σοφή, αφού πέτυχε την αντισταθμιστική και ισόρροπη κατανομή εφοδίων για τη διαιώνιση όλων των ειδών. Ο Επιμηθέας ήταν σε θέση να επινοήσει, όχι όμως και να προνοήσει. Η επινόηση, ως πράξη του νου, επέτρεψε στον Επιμηθέα να μοιράσει εφόδια και να εξισορροπήσει αντιθέσεις ανάμεσα στα ζωικά είδη. Επρόκειτο όμως για μονομερή πράξη του νου από την οποία έλειπε η κατανόηση, αναγκαία για να προκύψει η δυνατότητα της πρόνοιας, της προβλεπτικότητας. Ενώ, λοιπόν, ο Επιμηθέας είχε 2 δώσει με φροντίδα και σοφία όλα τα απαραίτητα εφόδια στα ζώα, στο τέλος της μοιρασιάς διαπίστωσε ότι βρισκόταν σε αδιέξοδο («ἠπόρει ὅ,τι χρήσαιτο»), γιατί τα εφόδια εξαντλήθηκαν και ο άνθρωπος έμεινε «ἀκόσμητος». Η συμβολική, μυθική αυτή αποτίμηση του τρόπου, με τον οποίο ο Επιμηθέας μοίρασε τις φυσικές ιδιότητες στους ζωικούς οργανισμούς, αποκαλύπτει σταδιακά την πρωταγόρεια σκέψη. Η επιμηθεϊκή φάση, που αντιστοιχεί στον φυσικό χρόνο του βιολογικού σχηματισμού των ζωικών ειδών, κλείνει με το ανθρώπινο είδος το οποίο εμφανίζεται τελευταίο στη σειρά των ζωικών οργανισμών. Ως τελευταίο μένει «ἀκόσμητον», που σημαίνει ότι έχει τα λιγότερα φυσικά εφόδια για να επιβιώσει ως είδος στη φύση.
Β2. Η «ἔντεχνος σοφία» φαίνεται να αποκτά μεγάλη αξία για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι ένα δώρο θεϊκό, αφού ο Προμηθέας το κλέβει από τη θεά Αθηνά για να το δώσει στους ανθρώπους, προκειμένου να επιβιώσουν. Οι άνθρωποι πριν από την παρέμβαση του Προμηθέα δεν είχαν πρόσβαση σε αυτή και κινδύνευαν με αφανισμό λόγω της έλλειψης των φυσικών εφοδίων. Ο φιλάνθρωπος Τιτάνας όμως την κατεβάζει από τον Ολυμπο στη γη. Έτσι ο άνθρωπος χάρη σε αυτή με την κατασκευαστική και επινοητική του ικανότητα, δίνει υπόσταση στους σχεδιασμούς του και τα ευρήματα του νου του, κατασκευάζοντας σπίτια, σκεύη, εργαλεία, όπλα, αλλά προβαίνει και σε επινοήσεις συμβολικών συστημάτων όπως η γλώσσα, η γραφή, η αρίθμηση, που διευρύνουν τα όρια της ελευθερίας του σε σχέση με τη βιολογική αιτιότητα. Με την καλλιέργεια (γης, γραμμάτων, τεχνών και καλών τεχνών) και την αγωγή διαμορφώνει σκόπιμα τις προϋποθέσεις για παραγωγή έργων και μέσων και για νέες δημιουργίες μέσα από την αξιοποίηση εργαλείων και γνώσεων τεχνικής. Όμως, η συνολική διαδικασία γίνεται συγχρόνως και τρόπος αγωγής της φύσης του, τρόπος εξέλιξης και διαμόρφωσής του, καθώς περιέρχεται στη θέση να ελέγξει τα πάθη του, να τιθασεύσει το ένστικτο και να οργανώσει τις άμυνες του εαυτού του στον αγώνα επιβίωσης. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στο πρωτότυπο απόσπασμα «τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν». Τα δώρα του Προμηθέα συνετέλεσαν στο να αποκτήσει ο άνθρωπος «τὴν περὶ τὸν βίον σοφίαν», χρήσιμες δηλαδή γνώσεις, προκειμένου να αντισταθμίσει τις ελλείψεις των εφοδίων που είχαν δοθεί στα υπόλοιπα έμβια όντα. Ο Πρωταγόρας όμως θεωρεί σκόπιμο να αναφέρει στο σημείο αυτό της αφήγησης ότι ο Προμηθέας δεν μπόρεσε 3 ανθρώπινου γένους να αποκτήσει την πολιτική τέχνη, τις γνώσεις δηλαδή για την οργάνωση κοινωνιών και για την ανάπτυξη πνευματικού πολιτισμού. Έμμεσα προβάλλει την αξία και τη σημασία της τέχνης που υπόσχεται ότι διδάσκει στους νέους της Αθήνας. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η άποψη που συνάγεται από τον μύθο και αποδίδεται στον Πρωταγόρα ότι στην προϊστορία του ανθρώπινου γένους προηγήθηκε η κατάκτηση τεχνικής πρόσφορης για τον βιοπορισμό του και ακολούθησε η κατάκτηση της πολιτικής τέχνης. Άρα η κατάκτηση της τεχνικής από τον άνθρωπο, που χαρακτηρίζεται σαν τιτανική πράξη κλοπής, συνέβη σε μια πρώιμη φάση, προκοινωνική και δείχνει τις τότε δυνατότητες του ανθρώπινου πνεύματος. Αντίθετα, η πολιτική ήταν ακόμη σχεδόν απρόσιτη στο ανθρώπινο πνεύμα και κατακτήθηκε σε υστερότερη στιγμή της ιστορίας του ανθρώπου και αφού είχαν διαμορφωθεί οι κατάλληλες συνθήκες.
 Β3. α. Σωστό (σελ. 49 σχολικού βιβλίου «Η μέθοδος...διανοητή») β. Σωστό (σελ. 44 σχολικού βιβλίου «Κριτία») γ. Λάθος (σελ. 44 σχολικού βιβλίου «σωκρατική ειρωνεία...διακριτική») δ. Σωστό (σελ. 45 σχολικού βιβλίου «όλοι οι άνθρωποι...αρετή») ε. Λάθος (σελ. 49 σχολικού βιβλίου «Η μέθοδος του Σωκράτη...μελετούν», «Η μέθοδος του Πρωταγόρα..διάλεξη»)
Β4. εἱμαρμένη: μερίδιο ἐξιέναι: εισιτήριο ἔσχε: σχήμα κλέπτει: κλεψύδρα λαθών: λήθη
Β5. Ο Προμηθέας είναι αυτός που, όπως δηλώνει και το όνομά του (σύνθετο από τις λέξεις πρὸ + μῆτις = σκέψη), σκέφτεται πριν κάνει κάτι, σταθμίζει τις συνέπειες και έπειτα προβαίνει σε πράξεις. Αποκαλείται σοφώτατος των Τιτάνων, «αἰολόμητις», βοηθός του Δία. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να τον χαρακτηρίσουμε προνοητικό, διορατικό, σώφρονα, συνετό, προσεκτικό. Σύμφωνα με τον πρωταγόρειο μύθο, ο Προμηθέας αναλαμβάνει να επιθεωρήσει το έργο του αδελφού του. Αντιλαμβάνεται τότε ότι ο άνθρωπος απέμεινε γυμνός και ξυπόλητος και χωρίς στρωσίδια και χωρίς όπλα («γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον»), ον χωρίς δυνατότητα αυτο-υπεράσπισης, τη στιγμή μάλιστα που πλησίαζε η καθορισμένη μέρα της εξόδου του προς το φως. Όταν λοιπόν αντιλήφθηκε το αδιέξοδο στο οποίο κατέληξε το έργο του Επιμηθέα, αποφασίζει να μπει κρυφά στο εργαστήρι της Αθηνάς και του Ηφαίστου και να κλέψει την «ἔντεχνον σοφίαν» και τη φωτιά που θα βοηθούσαν τον άνθρωπο στην επιβίωση και στην εξέλιξή του. Στον μύθο, δηλαδή, παρουσιάζεται ως ευεργέτης του ανθρώπου. Για τον άνθρωπο η πορεία από το εσωτερικό της γης στο φως συνιστά μια ανοδική πορεία από τις εξαρτήσεις της βιολογικής ύπαρξης στην αυτονομία του 4 νοήμονος όντος. Αυτό το ποιοτικά διαφορετικό, σε σχέση με τα ζωικά είδη, πέρασμα του ανθρώπου από τη γη στο φως, από τη βιολογική παρουσία στη νοήμονα και αυτοπροσδιοριζόμενη ύπαρξη, αποδίδεται συμβολικά με τη μορφή του Προμηθέα. Στο μεταφρασμένο απόσπασμα του Αισχύλου οι άνθρωποι πριν από την παρέμβαση του Προμηθέα δε διέθεταν πρακτική νοημοσύνη για να μπορούν να συλλάβουν, να κατανοήσουν τον κόσμο και να επινοήσουν τρόπους βελτίωσης της ζωής τους. Ο Προμηθέας, λοιπόν, είναι αυτός που τους διδάσκει όλες τις τέχνες: την ιατρική, τη φαρμακευτική, τη μαντική και τη μεταλλοτεχνία («τέχνες...σκαρφίστηκα», «αμυντικά...αρρώστιες», «πολυάριθμα...μαντικής», « μπρούτζο...χρυσάφι»). Στόχος, λοιπόν, του Προμηθέα του Αισχύλου είναι να απαριθμήσει τις ευεργεσίες του, που αποτελούν άλλωστε τον υπερασπιστικό του λόγο απέναντι στη βία του Δία. Βέβαια ο Προμηθέας παρουσιάζεται από τον Αισχύλο να είναι περισσότερο αλαζονικός και να μιλά με αυταρέσκεια για τα επιτεύγματά του («Να το έργο μου», «Κανείς..Προμηθέα») ενώ ο Πρωταγόρας στον μύθο αναφέρεται στις ευεργεσίες του Προμηθέα στο πλαίσιο κοινωνιολογικών και ανθρωπολογικών προβληματισμών: κάνει αναφορά στα δώρα του Προμηθέα, προκειμένου σταδιακά να φτάσει να αποδείξει «το διδακτόν της πολιτικής αρετής» ως δώρο του Δία. Επομένως ο Πρωταγόρας δίνει έμφαση στον φιλάνθρωπο χαρακτήρα του Τιτάνα. Ο Πρωταγόρας κρατά προφανώς την αισχύλεια θεώρηση και την αισχύλεια αισιοδοξία. Αν όμως ο Αισχύλος είναι ένας τραγικός ποιητής με βαθύτατες φιλοσοφικές ανησυχίες, ο Πρωταγόρας είναι ένας φιλόσοφος με έντονους "κοινωνιολογικούς" προβληματισμούς. Είναι λοιπόν φυσικό οι προβληματισμοί αυτοί να εκφράζονται και να υπογραμμίζονται με ιδιαίτερη έμφαση στη δική του εκδοχή του προμηθεϊκού μύθου.
 Γ.1. Εγώ, βέβαια, είμαι απλός πολίτης, όμως γνωρίζω καλά ότι καταρχήν είναι πολύ καλύτερο να διδάσκεται κάποιος το σωστό που προέρχεται από την ίδια του τη φύση και κατ΄ επέκταση (να διδάσκεται) από όσους πράγματι γνωρίζουν κάτι καλό παρά από αυτούς που έχουν την τέχνη να εξαπατούν (τους άλλους). Ίσως λοιπόν τα λόγια μου δε μοιάζουν με αυτά που χρησιμοποιούν οι σοφιστές. Άλλωστε, δεν επιζητώ αυτό (: δεν έχω αυτόν τον σκοπό).
Γ.2. Ο Ξενοφών στο παραπάνω απόσπασμα από τον λόγο του «Κυνηγετικός» επικρίνει τους σοφιστές για την αρνητική επίδραση που ασκούν στους νέους και προβάλλει τον εαυτό του ως αληθινό δάσκαλο. Στην αρχή του αποσπάσματος αναφέρει ότι οι σοφιστές υποστηρίζουν πως καθοδηγούν τους νέους με σκοπό την απόκτηση της 5 τους (οὔτε γὰρ ἄνδρα που ἑωράκαμεν ὅντιν’ οἱ νῦν σοφισταὶ ἀγαθὸν ἐποίησαν). Άλλωστε ούτε με τα συγγράμματά τους οδηγούν τους νέους, τους μαθητές τους, στην αρετή (οὔτε γράμματα παρέχονται ἐξ ὧν χρὴ ἀγαθοὺς γίγνεσθαι) καθώς τα θέματα τα οποία πραγματεύονται είναι ανούσια και χωρίς ηθικό περιεχόμενο ενώ τους παρασύρουν σε επιφανειακές ηδονές (περὶ μὲν τῶν ματαίων πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται, ἀφ’ ὧν τοῖς νέοις αἱ μὲν ἡδοναὶ κεναί, ἀρετὴ δ’ οὐκ ἔνι). Ο Ξενοφών υποστηρίζει ότι η μόρφωση που παρέχουν οι σοφιστές είναι ανάξια λόγου αφού εμποδίζει τους νέους, που εναποθέτουν τις ελπίδες τους σ’ αυτούς, να μάθουν κάτι χρήσιμο ( ἑτέρων κωλύει χρησίμων καὶ διδάσκει κακά). Στη συνέχεια του κειμένου κατηγορεί με δριμύ τρόπο τους σοφιστές. Θεωρεί ότι το ύφος τους είναι εξεζητημένο (τὰ μὲν ῥήματα αὐτοῖς ἐζήτηται), αλλά από τα λόγια τους δεν απορρέουν ουσιαστικά διδάγματα για τους νέους (γνῶμαι δὲ ὀρθῶς ἔχουσαι, αἷς ἂν παιδεύοιντο οἱ νεώτεροι ἐπ’ ἀρετήν, οὐδαμοῦ). Στο τέλος του αποσπάσματος ο Ξενοφών συγκρίνοντας τον εαυτό του με τους σοφιστές υπαινίσσεται ότι αυτοί επιτυγχάνουν μόνο να εξαπατούν τους νέους που επιζητούν τη διδασκαλία τους (ὑπὸ τῶν ἐξαπατᾶν τέχνην ἐχόντων) καθώς ενδιαφέρονται μόνο για τις επιτηδευμένες λέξεις και όχι για τη διδαχή και το ηθικό νόημα που θα έπρεπε να προκύπτει από αυτή (ὀνόματα μὲν γὰρ οὐκ ἂν παιδεύσειε, γνῶμαι δέ, εἰ καλῶς ἔχοιεν). Με τις επικρίσεις του προς τους σοφιστές ο Ξενοφών υπερασπίζεται τη δική του διδακτική μέθοδο αναιρώντας το κύρος τους. Γ.3.α. Τριτόκλιτα ουσιαστικά:  ἄνδρα: τοὺς ἄνδρας  γράμματα: (τὸ) γράμμα Αντωνυμίες:  ὅντιν(α): οὕστινας  ὧν: οὗ
 Γ.3.β. Ρήματα που βρίσκονται σε πληθυντικό αριθμό:  ἑωράκαμεν  ἐποίησαν  παρέχονται Υποτακτική αορίστου ενεργητικής φωνής:  ἑωράκαμεν : ἴδωμεν 6  ἐποίησαν : ποιήσωσι(ν)  παρέχονται : παράσχωσι(ν)
Γ4α. Υπόθεση: εἰ καλῶς ἔχοιεν (εἰ + ευκτική ενεστώτα) Απόδοση: ὀνόματα μὲν... οὐκ ἂν παιδεύσειε (ενν. γνῶμαι δὲ ἂν παιδεύσειαν) (δυνητική ευκτική αορίστου) Σχηματίζεται ανεξάρτητος υποθετικός λόγος που δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος. Μετατροπή στο είδος που δηλώνει το προσδοκώμενο: [Υπόθεση: ἐάν, ἄν, ἤν + υποτακτική Απόδοση: οριστική μέλλοντα] Υπόθεση: ἐάν (ἄν, ἤν) καλῶς ἔχωσι(ν) Απόδοση: ὀνόματα μὲν... οὐκ παιδεύσει (ενν. γνῶμαι δὲ παιδεύσουσι(ν) ). (Στην απόδοση θα μπορούσε να παραμείνει η δυνητική ευκτική ως μελλοντική έκφραση.)
Γ4β. «πολλὰ αὐτοῖς γέγραπται»: η σύνταξη που παρατηρείται στην παραπάνω πρόταση είναι η παθητική σύνταξη με την οποία εξαίρεται η πράξη του ρήματος και το αποτέλεσμα της πράξεως. Επίσης παρατηρείται και αττική σύνταξη αφού το υποκείμενο του ρήματος «γέγραπται» που βρίσκεται σε γ΄ ενικό πρόσωπο είναι η ονομαστική πτώση του πληθυντικού αριθμού ουδετέρου γένους: «πολλά». Για να δοθεί έμφαση στο πρόσωπο που ενεργεί μετατρέπουμε την παθητική σύνταξη της πρότασης σε ενεργητική σύνταξη. Μετατροπή σε ενεργητική σύνταξη: « Πολλὰ αὐτοὶ γεγράφασι(ν)».

Αξιολόγηση:Τα σημερινά θέματα των Αρχαίων Ελληνικών χαρακτηρίζονται βατά και αναμενόμενα.Ειδικά στο "Γνωστό" ήταν τα ευκολότερα των τελευταίων ετών.Ζητήθηκε τη 3η ενότητα του Πλατωνικού "Πρωταγόρα" με σαφείς και αναμενόμενες ερωτήσεις,ενώ το παράλληλο είχε ευκρινείς συσχετισμούς με το διδαγμένο.Στο 'Άγνωστο" ζητήθηκε απόσπασμα από τον "Κυνηγετικό" του Ξενοφώντα με εύκολες παρατηρήσεις σε Γραμματική-Συντακτικό,ενώ η καινοφανής ερώτηση κατανόησης απαντώνταν εύκολα!!!